ว่า : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 156 / 564

…ังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 407 พรรณนาความปริเฉทที่ ๕ [ข้อความเบื้องต้น] ประกอบความว่า เบื้องหน้าแต่นี้ คือแต่การแสดงไขปัจจัยไป ข้าพเจ้า (ชื่ออนุรุทธาจารย์) จักกล่าวกรรมฐาน คืออารมณ์ที่ช…

…ริตในชีวิตประจำวันของบุคคล รวมถึงการมีอำนาจร่วมในจริตที่แตกต่างกันได้ โดยมีการนิยามต่างๆ ที่สำคัญระหว่างทั้ง ๒ แบบ สำหรับข้อมูลจากพระธรรมวราลังการ เกี่ยวกับหลักการทางธรรมในปัจจุบันจากสมเด็จพระวันรัตที่วั…

ประโยคส - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้ 1 - หน้าที่ 410 เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่าบริกรรมนิมิต ได้แก่ดวงกสิณเป็นต้น ฯ บริกรรม นิมิตนั้นนั่นแล ชื่อว่าอุคคหนิมิต เพราะอรรถว่า เป็นนิมิต…

…ายเกี่ยวกับบริกรรมนิมิตและกสิณชนิดต่าง ๆ ในบริบทของการปฏิบัติธรรม โดยเน้นที่อุคคหนิมิตและปฏิภาคนิมิตว่ามีความสำคัญต่อการภาวนาอย่างไร ซึ่งแสดงถึงความสามารถในการมองเห็นและการยึดถือในจิตวิญญาณ นอกจากนี้ยังก…

…ะความไม่ยินดียิ่ง ที่สหรคตด้วยโทมนัส เพราะฉะนั้น อัปปมัญญาทั้ง ๓ มีเมตตาเป็นต้น ท่านอาจารย์จึงกล่าว ว่า จตุกฺกชฺฌานิกา (สำเร็จฌานหมวด ๔ ได้) ฯ อุเบกขาท่าน อาจารย์กล่าวว่า ปญฺจมชฺฌานิกา (ประกอบในฌานที่ ๕ …

…จิตที่สงบนิ่งจาก ๓ ความขวนขวาย โดยมีเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับกรรมและการพัฒนาสติในด้านต่าง ๆ โดยสรุปได้ว่า การดำเนินชีวิตด้วยเมตตาและการมีอุเบกขา จะช่วยให้เกิดความสุขในตนเองและผู้อื่น

… ทิพพโสต มีเสียงอย่างเดียวเป็นอารมณ์ ฯ ก็แล เสียงนั้นเป็นปัจจุบัน ฯ พระอาจารย์ผู้รจนามหาอรรถกถากล่าวว่า ปรจิตตวิชชาญาณ มีจิตเป็นไป ในกาล ๓ ในพวกกามาวจรจิตเป็นต้นดวงใดดวงหนึ่ง ซึ่งเป็นไปในอดีต ๗ วัน และใน…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างจิตและอารมณ์ในอภิธัมมาฯ โดยเฉพาะในเรื่องของปรจิตตวิชชาที่ประกอบด้วยจิตในอดีต ปัจจุบัน และอนาคต การว…

…ุมีรูปที่ เป็นปัจจุบันอย่างเดียวเป็นอารมณ์ ฯ อภิญญาเหล่านั้น มีวิภาคแห่ง อารมณ์ดังพรรณนามาฉะนี้ ฯ บทว่า ยถารหมปุเปติ คือ รูปาวจร ปัญจมฌาน ย่อมแนบแน่น โดยอนุรูปแก่บริกรรมนั้น ๆ ฯ [อธิบายความต่างกันแห่งอภิ…

…ยญาณ คล้ายกับการมองด้วยทิพยจักษุ นอกจากนี้ยังอธิบายถึงการกำหนดอารมณ์ของจิตที่มีราคะและความแตกต่างระหว่างอภิญญา โดยเน้นความหมายของอิทธิวิธา ทิพพโสต และปรจิตตวิชานนา ที่กล่าวถึงความสามารถในการรับรู้จิตคนอื…

…ิตควรรับรอง เพราะแสดงกิจ ๔ อย่าง มีการไหม้ไส้เป็นต้น แห่งประทีปเป็นอาทิ และเพราะพระบาลีที่มา เป็นต้นว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ใดเห็นทุกข์ ฯ หลายบทว่า เทว ตีณิ ผลจิตตานี ปวตฺติวา ความว่า ผลจิต ๒" หรือ ๓ …

…ค์ความรู้ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยพูดถึงความสำคัญของมรรคและผลที่นำไปสู่การหลุดพ้น รวมถึงการวิเคราะห์ว่าผลจิตมีการเกิดขึ้นตามสภาวะธรรมชาติ พร้อมทั้งให้ความเข้าใจเกี่ยวกับอานิสงส์ที่เกิดจากการปฏิบัติธรรม น…

…ฎีกา - หน้าที่ 436 ฉะนั้น ถ้าวิปัสสนาที่เป็นวุฏฐานคามินี เห็นแจ้งโดยมิใช่ตน ฯ มรรค ก็เป็นวิโมกข์ชื่อว่าสุญญตะ เพราะได้ชื่อตามอำนาจธรรมเป็นเหตุมาฯ บทว่า วิปสฺสนาความนวเสน คือ ตามอำนาจธรรมเป็นเหตุมา กล่าวค…

…อธิบายถึงอำนาจธรรมที่เกี่ยวข้อง รวมถึงความหมายของมรรคที่ไม่ประกอบด้วยความเป็นทวาร และความสัมพันธ์ระหว่างวิปัสสนากับพระนิพพาน รวมถึงการที่พระโสดาบันปรมะมีการถือปฏิสนธิ โดยเน้นความว่างจากสังขารและความปรารถ…

…ะอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 437 ในสุคติภพเป็นกามาวจร ๒ ครั้ง คือ ๓ วาระ เป็นอย่างยิ่ง ๆ อธิบายว่า ก็ท่านหาไปสู่กามภพ ตั้งแต่ภพที่ 4 เป็นต้นไปไม่ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงหมายเอาพระโสดาบันบุคคลไรเล่า ตร…

…ข้าถึงสุคติภพและพระอริยบุคคล เช่น พระโสดาบันและพระขีณาสพ และการเข้าถึงนิโรธสมาบัติ และความแตกต่างระหว่างกามาวจร รูปาวจร และอรูปาวจร โดยระบุถึงการดับแห่งจิตและเจตสิก การดำเนินไปสู่ความเป็นธรรม การให้สมถะแ…

…ิบุลผล ต้องตามภาษิตที่สมเด็จพระทศพลตรัสแก่มหานามลิจฉวีกษัตริย์ในอปริหานิยธรรมสูตร ปัญจกังคุตตรนิกาย ว่า ยสฺส กสฺสติ มหานาม ฯเปฯ ปูน จปร มหานาม กุลปุตฺโต ฯเปฯ ยา ตา พลิปฏิคคาหกา เทวตา, ตา สกุกโรติ เป็นต้น…

…้ทรงบำเพ็ญเพื่อความสุขและสวัสดิภาพของประชาชน โดยมีการเชื่อมโยงกับการประกอบพิธีบูชาพลีสักการะที่เชื่อว่าจะนำมาซึ่งความเจริญสุขให้กับกุลบุตรที่มีอภิสิทธิ์ในสังคมและการดูแลรักษาจิตใจให้มั่นคงในความเมตตาและก…

…สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส) พุทธภาษิตตรัสประทานโอวาทแก่อนาถบิณฑิกคฤหบดี โสดาบันอริยสาวกว่า ปญฺจิเม คหปติ ธมฺมา อิฏฺฐา กนฺตา มนาป ทุลลภา โลกสุม มีความว่า ดูก่อนคฤหบดี ธรรมเหล่านี้ ๕ ประการ คื…

…ถบิณฑิกคฤหบดี โดยเน้นถึงธรรม 5 ประการที่มนุษย์ปรารถนา ได้แก่ อายุ วรรณ สุข ยศ และสวรรค์ ซึ่งกล่าวถึงว่าความปรารถนาเหล่านี้ไม่ได้มาเพียงจากการอ้อนวอน แต่ต้องการการปฏิบัติและความไม่ประมาทเพื่อให้ได้มาซึ่งช…

…วย่อมสามารถ ในกิจใหญ่ ๆ ให้เสร็จได้โดยไม่ยาก ได้อาศัยชาติสมบัติแล้ว ก็อาจชักนำผู้อื่นที่เสมอหรือต่ำกว่าโดย ชาติและตระกูล สำคัญเพื่อจะประพฤติตามโดยง่าย กิจใด ๆ จะต้องอาศัยอานุภาพอันใหญ่หลวงจึง อาจสำเร็จ ก…

บทความนี้กล่าวถึงสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส โดยเน้นถึงความสำคัญของปุพเพกตปุญญตาและการบำเพ็ญสมบัติ ๔ ประการ ได้แก่ พระชาติสมบัติ, อิสริยสมบัติ, โภคสมบัติ และพระญาณสมบัติ ซึ่งเป็นองค์ประกอบ

…ญฺเญสํ อโจรหรโณ นิธิ กยิราถ ธีโร ปุญญานิ เอส เทวมนุสฺสานํ โย นิธิ อนุคามิโก สพฺพกามทโท นิธิ ។ มีความว่า บุญนิธินี้ไม่สาธารณะแก่คนเหล่านี้ โจรก็ไม่แย่งชิงนำไปได้ ผู้มีปัญญาจึงควร บำเพ็ญบุญนิธิ อันจะติดตาม…

…สงค์ และการอุทิศตัวในการปฏิบัติธรรมเพื่อผลที่ดี ประกอบด้วย มนุษยสมบัติ, สวรรคสมบัติ และนิพพานสมบัติ ว่าบุญสามารถนำไปสู่ความสำเร็จได้ในชีวิตและการพ้นทุกข์.

១២ (สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส) จาตุทิศสงฆ์นี้ ท่านกล่าวสรรเสริญในกฏทันตสูตร ว่า มีผลานิสงส์ยิ่งกว่ามหายัญของพระเจ้ามหา วิชิตราชในอดีตนอกพุทธุปบาทกาลที่ทรงบำเพ็ญเป็นการใหญ่ บริจาคท…

บทความนี้กล่าวถึงอานิสงส์ของการทานในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะในกฏทันตสูตรที่มีความสำคัญมากกว่าการบริจาคอื่นๆ เห็นได้ว่า การบริจาคธรรมทานเป็นสิ่งที่มีค่าที่สุดในการสนับสนุนและส่งเสริมพระพุทธศาสนา…

…บุญกิริยาวัตถุเกิดแต่ความขวนขวาย ในกิจที่ชอบ เป็นเครื่องเจริญบุญราศีแก่ผู้ประกอบ ดังแสดงในกาลทานสูตรว่า ความว่า เย ตตฺถ อนุโมทนฺติ น เตน ทักขิณา โอนา เวยยาวจจ์ กโรติ วา เตปิ ปุญฺญสฺส ภาคิโน ชนทั้งหลายได้…

บทความนี้นำเสนอพระราชกรณียกิจของสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส ในการพัฒนาและดูแลพระอาราม ตลอดจนการเสด็จพระราชดำเนินเพื่อสำรวจงานต่าง ๆ ในต่างประเทศ เพื่อให้เกิดประโยชน์แก่รัฐและประชาชน โดยเฉพ

…ด้วยหมู่หนึ่ง จะต้องกล่าวอะไรถึงชน สามัญ บุคคลใดละเมิดวงศ์ญาติ ของขนเสียไม่แลเหลียว บุคคลนั้นได้ชื่อว่าตัดทอน กำลังของ ตนเอง ข้อนี้เป็นทางมาแห่งความเสื่อม สมด้วยพุทธภาษิตในปราภวสูตรว่า ชาติถทโธ ธนฤทฺโธ โ…

บทความนี้สนทนาเกี่ยวกับความสำคัญของญาติและมิตรในชีวิตมนุษย์ตามหลักพุทธศาสนา โดยระบุว่าหากบุคคลมีการคบหากับมิตรที่ดี เช่น กัลยาณมิตร จะส่งผลให้เกิดความเจริญ ในขณะที่การมีมิตรที่ไม่ดีอาจนำ…

…ฏฐาภิบาลโนบาย วิธีประกอบการบำรุงรักษาพระราชอาณาจักร ๑ พอเป็นนิทัสสนนัย เมตตาปุเรจารึกตานั้น มีพรรณนาว่า เจตนาคิดสนิทสนม ชื่อว่า เมตตา, เมื่อกล่าวโดย ความเมตตานั้น ได้แก่ เจตนาหวังความดีความงามให้แก่กัน ห…

…ให้กับผู้อื่น รวมถึงการบ่งบอกถึงกุศลกรรมที่ทุกๆ คนควรทำเพื่อพาไปสู่ความสุขและเป็นสุขในภพหน้า เราหวังว่าสัตว์ทุกตัวที่ได้รับการบำเพ็ญกุศลนั้นจะมีส่วนได้เสวยผลบุญที่เราทำอย่างตั้งใจ ถ่ายทอดความคิดสำคัญเกี่…

…แต่ตน ถึงจะเผื่อแผ่แก่บุคคลผู้เกี่ยวกัน โดยฉันธรรมดาแต่งมาต่อผู้มีปรีชา เล็งเห็นความปรารถนาของสัตว์ ว่าเป็นอันเดียวกัน คือ รักสุขเกลียดทุกข์ ถึงเช่นนั้น ก็ยังเป็นต่าง ๆ กัน ได้สุขบ้างก็มี ได้ทุกข์บ้างก็ม…

บทความนี้พูดถึงความสำคัญของเมตตาในพระพุทธศาสนา โดยเชื่อว่าเมตตาเป็นคุณธรรมที่สามารถนำไปสู่การช่วยเหลือและเสริมสร้างความสุขให้แก่ผู้คน เมตตาจิตช่วยให้มนุษย์มีค…

…นี้ แม้สมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้า ก็ได้ทรงพระปรารภความคลาดจากประโยชน์เพราะคลาดจากเวลาทรงภาษิตคาถา (๑) ว่า อุฏฺฐานการมุติ อนุฏฐหาโน ยุวา พลี อาลย์ อุเปโต ชายผู้ยังหนุ่ม มีกำลังว่องไว แต่เข้าไปถึงความคร้าน ไ…

บทความนี้กล่าวถึงความสำคัญของการทำกิจในเวลาที่เหมาะสม โดยมีการอ้างอิงพระพุทธภาษิตที่เตือนใจผู้คนในการใช้ชีวิตที่มีคุณค่า เพื่อไม่ให้พลาดโอกาสทั้งทางโลกและทางธรรม ผู้ที่ไม่รู้จักกาลอาจพลาดโอกาสและประสบ

…คราวนิยม สั่งสมโภคทรัพย์เป็นอันมากขึ้นได้ในไม่ช้า ต่อมาก็ได้รับตำแหน่งเป็นเศรษฐีใหญ่ ให้สมคาถานิพนธ์ว่า อปุปเกนปิ เมธาว ปากเฏน วิจกฺขโณ อณ์ อคคิ้ว สนธ สมุฏฺฐาเปติ อตฺตานํ บุคคลผู้มีปัญญาคาดเห็นเหตุผลประจ…

เนื้อหาเกี่ยวกับการพัฒนาจิตใจและการใช้ทรัพย์สินอย่างชาญฉลาด โดยมีการยกตัวอย่างจากประวัติศาสตร์และคำสอนของพระพุทธเจ้า เรื่อง การตั้งตัวในยศศักดิ์จากการทำงานหนักและการประกอบกิจธุระอย่างมีระเบียบ ทั้งยัง

…มั่นคงในฝ่ายราชกิจ ก็ยังทรงเป็นพระราชธุระโดยราชธรรม ดังมีแจ้ในคัมภีร์มหาวรรคพระวินัย ตอนบรรพชาขันธกะว่า คราวหนึ่งปัจจันตชนบทปลาพระราชอาณาเขตแคว้นมคธ เกิดจลาจล กำเริบขึ้น ต้องจัดกองทัพส่งไประงับ พวกโยธีผู…

เนื้อหาพูดถึงบทบาทของพระมหากษัตริย์ในการปกครองประชาชนด้วยราชธรรมและการรักษาความสงบในยุคพุทธกาล โดยยกตัวอย่างกรณีของพระเจ้าพิมพิสารที่ดำเนินการห้ามไม่ให้ผู้รับบวชหลีกเลี่ยงจากการเป็นราชภัฏ เพื่อไม่ให้ก