ศัพท : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 23 / 48

…ัฏฐาภิบาลโนบาย ๑ พอเป็นนิทัสสนนัย กัตตุกัมยตาฉันทะข้อต้นนั้น ได้แก่ความพอใจ คือความเป็นผู้ใคร่จะทำ, ศัพท์ว่า ฉันทะ ๆ นั้น เป็นคำกลาง ได้ทั้งข้างดีทั้งข้างเสีย ตามอำนาจธรรมที่น้อมไป. ฉันทะในคำว่า ฉนฺโท กา …

บทความนี้พรรณนาถึงพระคุณพิเศษ 3 ประการของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ได้แก่ กัตตุกัมยตาฉันทะ ซึ่งหมายถึงความพอใจที่จะทำบุญและทำความดี บุคคลัญญุตา ซึ่งกล่าวถึงการมีจิตใจที่ดีและสามารถทำควา

…ะ ๑ บุคคลัญญุตา ๑ พอเป็นนิทัศนนัย คาถามีความว่า กัตตุกัมยตาฉันทะ ความพอใจคือความเป็นผู้ใคร่จะทำนั้น ศัพท์ว่า ฉันทะ เป็นคำกลาง เป็นได้ทั้งข้างดี ทั้งข้างเสีย เช่นฉันทะในคำว่า กามฉันทะ ฉันทะในการ ดังนี้ ประ…

ในปีพ.ศ. ๒๔๘๗ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ได้เสนอแนวคิดสองประการเกี่ยวกับธรรมะ คือ กัตตุกัมยตา และฉันทะ ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับความพอใจและการทำความดี การมีฉันทะสามารถนำไปสู่การเจริญในบุญและความสุข หรือกล่าว

…ระโยค - บาลีไวยกรณ์ วจีวิภาค สมาสและตัทธิต - หน้าที่ 110 อวธารณบุพพบท มีบทหน้าอันท่านประกอบด้วย เอว ศัพท์ [ เพื่อจะห้ามเนื้อความอันอื่นเสีย] บทหลังเป็นประธาน ดังนี้ " ปญฺญา เอว ปโชโต = ปญฺญาปโชโต [ประทีป]…

…ลักษณะของประธานในประโยคต่างๆ เพื่อป้องกันการผิดพลาดในการสร้างเนื้อความ ร่วมกับการอธิบายถึงตัวอย่างคำศัพทศาสตร์ที่สำคัญตัวอย่างเช่น ปัญญา พุทธรัตน์ และศรัทธา มุ่งเน้นให้ผู้อ่านเข้าใจหลักการวิเคราะห์อย่างลึ…

… ๒ บท. ส่วนตัปปุริสสมาส มีวิภัตติและวจนะ ไม่เสมอกัน ผู้ศึกษาพึงสังเกตให้แม่นยำ [๔๘] นามนามตั้งแต่ ๒ ศัพท์ขึ้นไป ท่านย่อเข้าเป็นบทเดียวกัน ชื่อ ทวันทวสมาส ๆ นี้มี ๒ อย่าง คือ สมาหาโร อสมาหาโร [ เหมือนทิค] …

เนื้อหาในหน้าที่ 113 ของหนังสือกล่าวถึงหลักไวยกรณ์ภาษาบาลี เช่น อุภัยตัปปุริส และการศึกษาเกี่ยวกับสมาสและกัมมธารยะ โดยมีการเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างสมาสสองประเภทนี้ พร้อมอธิบายถึงลักษณะของวิภัตติแ

…ุพพิหิ มีทวันทว, พหุพพิหิ เป็นท้อง." วิธีแบ่งสมาสที่แสดงมานี้ ตามความชอบใจของข้าพเจ้า ถูก กับคัมภีร์ศัพทศาสตร์บ้างก็มี ผิดกันบ้างก็มี เพราะสอบในคัมภีร์ศัพท- ศาสตร์หลายฉบับ ก็เห็นท่านแบ่งต่าง ๆ กัน หาตรงเป…

…านของสมาสและการอธิบายว่ามีวัตถุอะไรในมือของมนุษย์ ความเห็นที่แตกต่างกันเกี่ยวกับการแบ่งสมาสในคัมภีร์ศัพทศาสตร์. เนื้อหานี้อาจมีเลือกหรือแบ่งแยกไปตามความชอบใจของผู้ศึกษาแต่ละคน.

๒ ประโยค - บาลีไวยกรณ์ วจีวิภาค สมาสและตัทธิต - หน้าที่ 127 ศัพท์ คือ กากสูโร คนกล้าเพียงดังกา แม้ถึงท่านจะไม่ได้ยกขึ้น แสดงในคัมภีร์ทั้ง ๒ นั้นว่า เป็นอุปมาบุพพบท …

เนื้อหาพูดถึงการวิเคราะห์ศัพท์ในบาลี โดยเฉพาะการเปรียบเทียบกากสูโร และสีหสูโร พร้อมอธิบายความเป็นปฐมพหุพพิหิ รวมถึงความแตกต่างของ…

…พียงดังสุกร ๔๐.สูกรเปโต เปรตมีศรีษะเพียงดังศรีษะแห่งสุกร ๔๑.ปุริสสทฺโท เสียงแห่งบุรุษ ๔๒.ปุริสสทฺโท ศัพท์คือปุริสะ

เนื้อหานี้นำเสนอคำศัพท์ภาษาบาลีที่สำคัญ เช่น ธัญญราสิ, นิโครธปริมณฑโล, และอื่นๆ รวมถึงการใช้คำในบริบทต่างๆ เช่น 'แข้งยาว',…

…วิภาค สมาสและตัทธิต - หน้าที่ 138 [มนุ นั้น ในหนังสือสันสกฤตว่าชนที่เป็นบุรพบุรุษของมนุษย์ เนื้อความศัพท์นี้ ก็เห็นจะประสงค์เนื้อความอย่างนั้นเป็นแน่ เหตุนั้น ศัพท์นี้เห็นจะติดมาแต่สันสกฤต ] ภคคคุโน อปจจ์…

ในเนื้อหานี้นำเสนอเกี่ยวกับบาลีไวยกรณ์ ซึ่งรวมถึงหลักการของวจีวิภาค สมาส และตัทธิต โดยเฉพาะการใช้ศัพท์ที่มีความหมายเกี่ยวข้องกับชนกลุ่มต่าง ๆ เช่น ภัคคุ, เวธเวโร และสามเณระ รวมถึงการสืบค้นคำศัพท์ที่มีป…

…นั้น มาก [ ชนนั้น] ชื่อว่า มีความเอ็นดูมาก ในเสฏฐตัทธิต มีปัจจัย ๕ ตัว คือ ตร, ตม, อิสสก, อีย, อิฏฐ ศัพท์ที่ลง ตร ปัจจัย อย่างนี้ ปาปาโร เป็นบาปกว่า, ปณฺฑิตตโร เป็นบัณฑิตกว่า, หินยโร เลวกว่า ปณีตตโร ประณี…

ในหนังสือเล่มนี้ กล่าวถึงอุปาทานียะและพหุลตัทธิต รวมถึงการใช้คำว่า อภิชฌา สีติ และ ทยา ในการแสดงความปกติและความมากในแต่ละชนหรือประเทศ นอกจากนี้ยังได้อธิบายเกี่ยวกับปัจจัย 5 ตัวในเสฏฐตัทธิต รวมถึงตัวอย

…วยกรณ์ วจีวิภาค สมาสและตัทธิต - หน้าที่ 146 นอกจาก ปาปิสสโก ที่ท่านยกขึ้นแสดงเป็นอุทาหรณ์ ในคัมภีร์ ศัพทศาสตร์นั้น ๆ. ในตทัสสัตถิตัทธิต มีปัจจัย ๔ ตัว คือ วี, ส, สี, อิก, อี, ร, วนต, มนฺตุ, ณ. ศัพท์ที่ลง …

…ี่มีในแต่ละคำพร้อมทั้งใช้ตัวอย่างประกอบเช่น เมธา, มายา และตโป เพื่อให้เห็นถึงความหมายและการใช้งานของศัพท์ในภาษาบาลี สามารถเรียนรู้ได้จากคัมภีร์ศัพทศาสตร์โดยเฉพาะ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงการนำไปใช้ในชีวิตประจำวั…

[ ประโยค๑ - บาลีไวยกรณ์ วจีวิภาค สมาสและตัทธิต - หน้าที่ 148 ศัพท์ที่ลง มนฺตุ ปัจจัย อย่างนี้ อายุ อสฺส อตฺถีติ อายสฺมา อายุ ของชนนั้น มีอยู่ เหตุนั้น [ ชนนั้น] ชื่อ…

บทเรียนนี้อธิบายเกี่ยวกับศัพท์ในภาษาบาลีที่ประกอบด้วยปัจจัยต่างๆ เช่น มนฺตุ และ ณ รวมถึงการวิเคราะห์ความหมายของคำและประโยคในบริบท…

…การ แห่งเหล็ก ชื่อ อโยมยะ [ เป็นวิการแห่งเหล็ก ]. ในปูรณตัทธิต มีปัจจัย ๕ ตัว คือ ติย, ก, ข, ม, อี, ศัพท์ทีลง ติย ปัจจัย คือ ทวินน์ ปรโณ ทุติโย [ ชน] เป็น ที่เต็ม แห่งชน ท. ๒ ชื่อว่าที่ ๒ [แปลตามอย่างวิเค…

…หาในหน้านี้กล่าวถึงหลักการของบาลีไวยกรณ์ โดยเน้นไปที่วจีวิภาค สมาส และตัทธิต รวมถึงการจัดประเภทคำและศัพท์ที่ใช้ในภาษาบาลี เช่น สุวณฺณสฺส, มาติกาย, และ อโยมย์ การแสดงตัวอย่างเกี่ยวกับวิการแห่งวัสดุต่างๆ เช…

ประโยค - บาลีไวยกรณ์ วจีวิภาค สมาสและตัทธิต - หน้าที่ 150 ศัพท์ที่ลง ม ปัจจัย อย่างนี้ ม ปญฺจนฺนํ ปุรโณ ปญฺจโม [ชน] เป็นที่เต็ม แห่งชน ท. ๕ ชื่อว่าที่ ๕ สตุตนน์ ป…

เอกสารนี้นำเสนอการศึกษาเกี่ยวกับบาลีไวยกรณ์ วจีวิภาค สมาสและตัทธิต โดยมีการยกตัวอย่างการใช้งานในบริบทต่างๆ รวมถึงการวิเคราะห์คำในระดับต่างๆ เช่น ม ปัจจัย, อิตถีลิงค์, และการลงปริมาณ ซึ่งช่วยให้เข้าใจถ

…ี่ 154 6 ปัจจัย ลงในประการ หลัง ก และ อิม อย่างนี้ ก ประการไร, อย่างไร, อิตถ์ ประการนี้ อย่างนี้ และศัพท์ที่ลงอัพยยปัจจัยที่กล่าวแล้ว ในอัพยยศัพท์ [ ๕๐ ] ท่านก็กล่าวว่า เป็นอัพยยตัทธิต เหมือนกัน. [๑๐๖] ศั…

ในบทนี้พูดถึงประเด็นต่างๆ เกี่ยวกับไวยกรณ์บาลี และการใช้ตัทธิต โดยอธิบายถึงประการของศัพท์และการเปลี่ยนแปลงภายในศัพท์ รวมถึงการใช้ปัจจัยต่างๆ ที่ส่งผลต่อความหมายและรูปของคำศัพท์ในภาษาบาลี น…

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค ภาคที่ ๒ อาขยาต และ กิตก์ - หน้าที่ 151 อาขยาต (๑๐๘) ศัพท์กล่าวกิริยา คือ ความทำ, เป็นต้นว่า ยืน เดิน นั่ง นอน กิน ดื่ม ทำ พูด คิด, ชื่อว่า อาขยาต ในอาขยาตนั…

เนื้อหาของเอกสารในส่วนของอาขยาตและวิภัตติในภาษาบาลี โดยอธิบายเกี่ยวกับศัพท์กล่าวกิริยาและการจำแนกแต่ละวิภัตติเพื่อเป็นเครื่องหมายรู้แสดงถึงกาล บท และวจนะ. เนื้อหาแบ่งออกเป็นห…

…ค๑ - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค ภาคที่ ๒ อาขยาต และ กิตก์ - หน้าที่ 187 กิตก์ (๑๓๐) กิตก์นั้น เป็นชื่อของศัพท์ที่ท่านประกอบปัจจัยหมู่หนึ่ง ซึ่งเป็นเครื่องกำหนดหมายเนื้อความของ มายเนื้อความของนามศัพท์ และกิริยา…

ในศึกษาเรื่อง 'กิตก์' จะพบว่ามีความหมายหลายรูปแบบ โดยการแบ่งเป็นนามศัพท์และกิริยาศัพท์ ซึ่งต่างมีความหมายที่ไม่เหมือนกัน เช่น 'ทาน' ที่หมายถึงการให้หรือสิ่งที่จะพึงสละ รวม…

…ก์ - หน้าที่ 188 เป็นสาธนะนั้น ๆ เพื่อจะให้มีเนื้อความแปลกกัน ดังกล่าวแล้ว ข้างต้นนั้น. สาธนะ (๑๓๒) ศัพท์ที่ท่านให้สำเร็จมาแต่รูปวิเคราะห์ ชื่อ "สาธนะ สาธนะนั้นแบ่งเป็น ๒ คือ กัตตุสาธนะ, กัมมสาธนะ, ภาวสาธ…

เนื้อหาเกี่ยวกับบาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค ในส่วนของสาธนะ ซึ่งเป็นกลุ่มคำที่แบ่งออกได้เป็น ๒ ชนิด ได้แก่ กัตตุสาธนะและกัมมสาธนะ โดยมีการอธิบายถึงรูปแบบของสาธนะและบทบาทของคำในภาษาบาลี ทั้งนี้เพื่อให้มีความเ

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค ภาคที่ ๒ อาขยาต และ กิตก์ - หน้าที่ 189 [ภาวสาธนะ] ศัพท์บอกกิริยา คือ ความทำของผู้ทำ เป็นต้นว่า คมน์ ความ ไป, ฐาน ความยืน, นิสชชา ความนั่ง, สยน ความนอน, ชื…

เนื้อหาในบทนี้เกี่ยวกับการศึกษาความหมายของศัพท์ในภาษาบาลีที่สำคัญ เช่น ภาวสาธนะ, กรณสาธนะ, สัมปทานสาธนะ และ อปาทานสาะนะ โดยอธิบายถึงการแสดงสถานะขอ…

…ำเป็นต้น, ภีโม แดน กลัว ยักษ์ ชื่อว่าอปาทานสาธนะ ๆ แปลว่า "เป็นแดน--" [อธิกณณสาธนะ] ผู้ทำ ๆ ในที่ใด ศัพท์ที่เป็นชื่อของที่นั้น เป็นต้นว่า ฐาน ที่ตั้ง, ที่ยืน, อาสน์ ที่นั่ง, สยน์ ที่นอน, ชื่อว่าอธิกรณสาธน…

…ัตตุวาจก, เหตุกัตตุวาจก และกัมมวาจก ซึ่งมีความสำคัญในภาษา มคธ และการแต่งหนังสือในภาษาไวยากรณ์ การใช้ศัพท์ต่าง ๆ เช่น ฐาน, อาสน์ และ สยน์ มีความสำคัญในการทำความเข้าใจถ้อยคำให้ชัดเจนและแม่นยำ โดยเฉพาะสำหรับ…

…ให้, ทา ธาตุ ในความ ให้ ธาตุมี อา เป็นที่สุดอยู่ หน้า เอา ณุย เป็น เอยุย แล้วลบ อา ด้วยสระสนธิ (๑๕) ศัพท์ที่ประกอบด้วยปัจจัยนี้ บางศัพท์ก็ใช้เป็นกิริยากิตก์บ้าง อุ. เต จ ภิกขู คารยุหา อนึ่ง ภิกษุ ท. เหล่า…

ศึกษาละเอียดเกี่ยวกับโครงสร้างและการใช้ศัพท์ในภาษาบาลี โดยเฉพาะในหัวข้ออาขยาตและกิตก์ โดยจะวิเคราะห์การใช้ภาษาจากประโยคต่างๆ ที่แสดงให้เห็นถึงค…