ธรรมาธรรม: ความหลากหลายของพระพุทธศาสนา : หน้า 35/38

194 ธรรมาธรรม วาสนาวิชาในทางพระพุทธศาสนา ปีที่ 6 ฉบับที่ 1 (ฉบับรวมที่ 10) ปี 2563 สนใจในพระพุทธศาสนาทั้ง 3 นิยายนี้ คงจะมีลักษณะเปลี่ยนแปลงจากนิยายหนึ่งไปสู่อีกนิยาย โดยเริ่มต้นจาก “เซ็น” ไปสู่ “พระพุทธศาสนานิบาต” และตามด้วย “พระพุทธศาสนเถราวาท” ตามลำดับ แต่ในความจริงแล้วไม่ได้เป็นเช่นนั้น พระพุทธศาสนาทั้ง 3 นิยายได้เข้าไปกุมใจกของผู้นำกลุ่มกันไปตามแต่ธีทัศน์ และด้วยกระบวนการเช่นนี้เอง ที่ทำให้จำนวนของพุทธศาสนิกชนเพิ่มขึ้น อาจารย์ : นี่ก็เป็นเรื่องที่น่าสนใจอย่างยิ่งทีเดียว แต่อย่างไร ก็ตาม ยังไม่ถึงขนาดจะทิ้งคำที่นับถือไป เพียงแต่ชาวตะวันตกจำนวนมาก อาศัยแนวทางของพระพุทธศาสนามาฝึกปฏิบัติในชีวิตประจำวัน ควบคู่ไปกับการมีศาสนาคริสต์เป็นศาสนาประจำใจ ดังนั้น ความหลากหลายของแนวคำสอนที่ยอมรับในความแตกต่างนี้ เป็นสิ่งที่มีอยู่ในพระพุทธศาสนานั้นเอง นักศึกษา : พอจะเข้าใจได้ว่า พระพุทธศาสนาในปัจจุบันได้แตกแขนงออกไปเป็นนิยายต่างๆ และผู้เข็ญสามารถเลือกนับถือตามสภาพการณ์หรือจุดยืนของตนได้อย่างอิสระ แต่จากสิ่งที่อาจารย์กล่าวมาแสดงว่าปรากฏการณ์ “ความหลากหลาย” ดังกล่าวได้เกิดขึ้นมาดั้งแต่สมัยพระเจ้าโกศลแล้ว ใช่ไหมครับ? อาจารย์ : ครับ แต่แน่นอนว่าปรากฏการณ์ “ความหลากหลาย” ดังกล่าว แม้จะไม่ได้พัฒนาการมากอย่างในปัจจุบัน แต่ผมคิดว่าในสมัยพระเจ้าโกศล พระพุทธศาสนาได้เปิดเส้นทางของ “ความหลากหลาย” เป็นที่เรียบร้อยแล้ว ซึ่งหลักฐานหนึ่งที่จะยกให้เห็นได้ คือ