พระอรรถกถา : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 5 / 8

…ธรรมที่เป็นเพียงทุกขิตลย. เพราะอุทธุไม่เป็นกาย-กรรมและวิญญาณที่จะพึงกล่าวว่า "ทุกขิต" ก็มี. เหตนั้น พระอรรถกถาจึงกล่าวไว้ในอรรถกถาอธิบายว่า "ก้อนอังคิลความไหวในกายทวารและวิญญาณแล้ว แม้งไม่ถึง (ความเป็น) กรรมบถม…

บทความนี้สำรวจคำอธิบายเกี่ยวกับอุทธธรรมในพระพุทธศาสนา โดยพิจารณาถึงความหมายของเรื่องอาธและการเกิดของกรรม โดยเน้นว่าบุคคลที่ไม่ถึงกรรมบถจะไม่สามารถกล่าวว่าเป็นกายกรรมได้ การศึกษานี้ช่วยให้เข้าใจถึงความ

…มที่กล่าวแล้ว." [๑๐] เจตนาเป็นเหตุคือตี ว่า คือ เป็นที่ตั้งแห่งความประมาณ ชื่อว่าปนะ จริงอย่างนั้น พระอรรถกถายกว่่าไว้ในอรรถกถา- อามกถญญปลายวว่า "เจตนาเป็นเหตุคือตำนนั้น ขอบคุณทั้งหลาย ชื่อว่ามาทัฐฐนะ เพราะเป็…

เนื้อหาพูดถึงนิยามของน้ำเมาและมัชชะตามที่กล่าวในอรรถกถา โดยอธิบายถึงการที่สุราและเมรัยเป็นที่ตั้งแห่งความเมา และการสำรวมจากการดื่มน้ำเมาเป็นหลักการสำคัญในการฝึกปฏิบัติตามแนวทางศาสนา อรรถกถาได้กล่าวถึง

…สาหกรรมในหนหลังนั่นเกิด. ส่วนอารมณ์ของกรรมเด่นนั่น ท่านกล่าวไว้ในอรรถกถาทั้งหลายแล้ว. จริงอย่างนั้น พระอรรถกถาจึงทั้งหลายหมายเอาโลภวิถี จึงกล่าว ไว้ในอรรถกถาสมมุติฐสุตรเป็นต้นว่า "อารมณ์แห่งบาปธรรม

ภายในเนื้อหาในเสกฎีษฎีปานิสิกขาเสนอถึงความสำคัญของกรรมและอารมณ์ที่เป็นพื้นฐานของการกระทำในชีวิต พบการอ้างอิงถึงอรรถกถาที่เกี่ยวข้องกับกรรมทั้ง ๓ และการดำเนินการที่ไม่ควรถูกมองข้าม อธิบายถึงกรณีต่างๆขอ

…ทแม่ ทั้งหมดก็เป็นอันทำลาย. เพราะเหตุไฉไร? เพราะความที่การสมาทานไม่แยกกัน.." [๑๙๓] ก็ว่า "อปร" นั่น พระอรรถกถาจะกล่าวหมาย เอาอาจารย์ผู้กล่าวคำนี้มีรังเกียจ. จริงอย่างนั้น ในอรรถกถากุฎ- ันทสูตร พระอรรถกถาจะกล่าว…

…พาะข้อเดียวเท่านั้น ทั้งนี้ การสมาทานสิกขาบทต้องทำอย่างครบองค์เพื่อให้ได้ประโยชน์สูงสุดในทางปฏิบัติ พระอรรถกถานี้ชี้ให้เห็นถึงการตีความต่างๆ ของอาจารย์ในเรื่องสิกขาบทเพื่อกระตุ้นให้เหล่าผู้ปฏิบัติศาสนธรรมมีความ…

ประโยค ๑ - มังคลดำก็มีเปล เล่ม ๓ - หน้าที่ ๑๙๓ ปฏิปิกข์ เพราะเหตุนี้ พระอรรถกถาจึงกล่าวว่าคืออเวพรดี บทว่า โยนิโสทิฐิ ควาวว่า สำเร็จโดยธรรมชาติ ประหนึ่งความ ที่มนุษย์ผู้อวะซวยไปท…

…จตนาและการตัดสินใจ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของเจตนาและการรับรู้ถึงผลของการกระทำในทางธรรม ทั้งนี้ พระอรรถกถาได้กล่าวถึงความไม่ยินดีในบาปว่าเป็นสิ่งที่ต้องเห็นโทษเพื่อการปฏิบัติงานที่ดี.

…่ในสมณะแล้วจึงร่ม. ภิทกุฏฐิทนุตสูตรนั้น ว่า “บวว่า เชฎฐิ คือสูงสุด. ด้วย สองบวว่า สรณ ปฏิรูปาย นี่ พระอรรถกถาจึงกล่าวว่า ศิลนั้น อันสนฺตานฺตปุงฺงแตแล้ว. อรรถกถากถากว่า ว่า วีรอิศวาทาน เพราะอรรถว่า บันรอน

บทความนี้กล่าวถึงความหมายของบุญศิลในพระพุทธศาสนา พร้อมทั้งการอภิปรายเกี่ยวกับความสำคัญของการปฏิบัติและผลที่เกิดจากการมีบุญศิล ที่นำไปสู่ความไม่มีภัยแก่สรรพสัตว์และความสุขในชีวิต โดยการวิเคราะห์คำสอนจา

…ามไม่ประมาทมีอยู่ในกุศลธรรมทั้งหลายถึงพร้อมแม้ด้วยประกายอย่างนี้, มีอุปมามาก แม้ด้วยประกายอย่างนี้" พระอรรถกถากล่าวว่าคำว่า ' ยุฏิฏิ ' เป็นต้น เพื่อแสดงว่า ' การกล่าวชักเนื้อความ อันเป็นฝึกฝ่ายธรรม อันหาโทษไม่ไ…

เนื้อหาได้กล่าวถึงความไม่ประมาทว่าเป็นยอดของกุศลธรรม มีการอธิบายผ่านพระอรรถกถา และแสดงใหเห็นว่าความไม่ประมาทเป็นเหตุให้สามารถทำกุศลธรรมได้อย่างมากมาย โดยอ้างอิงหลักธรรมและมีการยก…

การถอดข้อความจากภาพ: ประโยค๕ - มังคีดตาที่นี้นี่แปล เล่ม ๕ - หน้า 40 พระอรรถกถาจากกล่าวเมมฏิวิธีโดยว่ากว่า อาจจะอันประเสริฐ คือ ลำเลิก." [ สารสั้นโดยชื่อวาทพรหมรรย์ ] [๕๐๐] สารส…

บทความนี้กล่าวถึงพระอรรถกถาและการศึกษาในธรรมปลาชาด โดยเฉพาะการวิเคราะห์เกี่ยวกับพิธีการและหลักคำสอนที่เกี่ยวข้องกับสตรี ผู้เขีย…

…ระมงคลวร เพราะเป็นความประพฤติทางใจอันประเสริฐ [๕๐๒] บรรดาธรรมเทวานาและอัษฏสัมปชัญญะนั้น ธรรม-เทวนา พระอรรถกถาจักรกล่าวไว้ในอรรถกถาสามัญสูตรเป็นต้นว่า "โดยเนื้อความ ธรรมเทนานะคือลธรรมอันสงเคราะห์ด้วยสิกขา๓ จะมี…

…ยวกับอัษฏสัมปชัญญะที่มาจากโอวาทและพระวาทะ โดยได้กล่าวถึงการปฏิบัติทางใจที่ประเสริฐและการวิเคราะห์ของพระอรรถกถาจักรในอรรถกถาสามัญสูตร การอธิบายถึงคำว่า 'อัชฌาสัย' ซึ่งเกี่ยวข้องกับการเป็นผู้ปฏิบัติตามโอวาทและควา…

…่วงพระเจ้าที่ ๓๐ พระองค์ ถึงสมบัติต้อนใหญ่นี้." [สมบูรณ์ชื่อว่าพรหมจรรย์] [๕๑๔] ส่วนในอรรถกถานี้ พระอรรถกถาจารย์ กล่าว เนื่องความไว้ว่า "สมรรถธรรม ชื่อว่า พรหมจรรย์ ในกรณีสูตรว่า พระธรรมสนามก็กล่าวว่า ผู้มีอ…

…องมังคลัตถีบทในบริบทของพุทธศาสนา โดยมีการกล่าวถึงราชบุตรคามณีและการทรงศึกษาธรรมะ รวมถึงการอ้างอิงถึงพระอรรถกถาของพระอาจารย์ที่เน้นไปที่พรหมจรรย์ในบริบทของชีวิตและการปฏิบัติธรรม ผู้มีอายุและการอยู่ในพรหมจรรย์ของ…

…อาตี วิฤตี ปา นี่ เพราะทรงถือเอาด้วย มัชฌปะนั่นหน้าจันใด ข้อปุญญนี้ก็พึงเห็นฉันนั้น ด้วยเหตุนี้นั้น พระอรรถกถาจารย์ กล่าวว่าไว้ในอรรถกถาว่า “ชื่อว่าพมมรรย์เป็น ชื่อแห่งเมตุณวัตร สมธรรรม ศาสนา และ มรรค. แต่พระมร…

บทความนี้วิเคราะห์มงคลตามที่พระอรรถกถาจารย์ได้กล่าวไว้ โดยเฉพาะในเรื่องของพมมรรย์และการเข้าถึงนิพพาน ผ่านข้อคิดเกี่ยวกับเมตุณวัตรและสมาธิ …

…นีเล่ม ๕ หน้า ๖๕ เป็นมงคล เพราะเป็นเหตุแห่งความก้าวล่วงสังสารทุกข์ได้." [๒๕] กล่าวว่า อภิสมอแลน นี้ พระอรรถกถาจารย์กล่าว หมายอามตรัสอธิษฐานญาณดลย. ด้วยเหตุนี้นั่น พระผู้มีพระภาค จึงตรัสว่า "ภิญญทั้งหลาย ผู้ใดอ้…

เนื้อหาเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงสังสารทุกข์และมงคลแห่งการเห็นทุกข์ ความดับทุกข์และข้อปฏิบัติที่นำไปสู่ความดับทุกข์ ซึ่งพระผู้มีพระภาคได้ตรัสถึงความสำคัญของการเข้าใจเหตุของทุกข์และการดับทุกข์ในบทพระสูตรต

…า ปฐฯ แปลว่า ละแล้ว. บทว่า โอ เป็นเพียงนิมิต๓ [๕๔๗] นิพพานนั่นมี ๒ อย่าง โดยปรยีย ด้วยประการดังนี้. พระอรรถกถาจารย์ กล่าวว่าไว้แม้นิโรธกถารวิสุทธิสูตรว่า " ปู-> นิพพานอันไม่มีปิจฉา ชื่อว่า อุปปาทะปริญญา. อีกนัย…

ข้อความนี้กล่าวถึงการทำความเข้าใจในธรรมสาระของพระพุทธศาสนา ซึ่งรวมถึงอิทธิพลของธรรมวินัยในชีวิตและการบรรลุนิพพานที่เป็นสาระสำคัญ ตามที่พระผู้มีพระภาคตรัสไว้ เนื้อหาอธิบายว่านิพพานมีสองประเภทคือ อุปปาท

…มเป็น ที่สิ้นไปแห่งกิเลส ในขณะแห่งโคตรภาณุณ ด้วยอันตราธานาฝาน ให้เป็นอารมณ์ถูกต้องโดยแท้ เหตุฉะนั้น พระอรรถกถาจารย์ จึงคำ ว่าเป็นต้นว่า "กิญฺญมน ตถ อญฺญาณตสุยา." หากผู้ถามพิงถามว่า "ใครไม่อาจเพื่อจะกล่าวว่าธรรม…

เนื้อหาสำรวจความสำคัญของการบรรลุธรรมในพระพุทธศาสนา และการวิเคราะห์คำสอนเกี่ยวกับกิเลสและการสิ้นกิเลส โดยมีการอ้างถึงอรรถกถาจารย์ที่ชี้ให้เห็นความเกี่ยวข้องของธรรมกับการบรรลุของพระอริยบุคคล เนื้อหานี้ย

ปราจนาคุณว่าธรรมเป็นที่สุด ไปแห่งกิสร ด้วยเหตุนี้ พระอรรถกถาจึงว่า "เมื่อกิสรทั้งหลายยังไม่สิ้นไปเลย โคตรภูญาณ ย่อมทำธรรมเป็นที่สุดให้เป็นอารมณ์ได้ (อย่างไร?)" …

บทความนี้สำรวจแนวคิดเกี่ยวกับการทำธรรมเป็นที่สุดในบริบทของกิสรและนิพพาน ตามที่ปรากฏในพระอรรถกถา โดยการกล่าวถึงความเป็นธรรมิไม่ใช่รูปและสถานะของนิพพานที่เป็นสภาพวิสัยที่ไม่สามารถจับต้องได้ พบข้อคิ…

…าม ด้วยความคิดอันอาจารย์ได้อยู่ แต่สติปาทิกด มีชนะอย่างอื่นเป็น คติแท้ [๒๕๒] ในอรรถกถามงคลสุดธรนี้ พระอรรถกถารักษ์กล่าวว่า "มโน (ใจ) มานะ (ในทม มโนใจ) ชื่อว่า จิต." อรรถกถามูลปริยายสูตรว่า " ราะคดี จิตดี อรหั…

ข้อความนี้สำรวจความหมายของจิตและธรรมชาติในบริบททางธรรม โดยอธิบายถึงจิตในแง่มุมที่มีความสัมพันธ์กับอารมณ์และปัญญา การสำรวจนี้รวมถึงการศึกษาเรื่องความคิด การรับรู้ และภาวะจิต โดยมีการอ้างอิงถึงแหล่งที่ม

…้ว่าในนั้นนั้น. บาวว่า ขนสุภา ได้แก่ ผู้ปราถา คือยมค แบ่งไป ในสัตว์โลก." [๕๒๗] ในอรรถกถามงคลสูตรนี้ พระอรรถกถารยกว่่าว่า บทว่า สุต ควา มา แห่งกินกุ ไมตรีติ ผู้ในกลางกดี ผู้เถรดี อรรถกาถาปูมปราชญ์ว่า บรรดิกมูมิภ…

…วถึงการอธิบายมรรคอันเลิศและความหมายของคำว่ามานะสะ ซึ่งเกี่ยวข้องกับอารมณ์และการตัดขาดจากความยึดมั่น พระอรรถกถาได้ยกตัวอย่างถึงภิกษุที่มีพรรษาต่างๆ โดยแบ่งเป็นกลุ่มตามจำนวนพรรษา เช่น ผู้ที่มีพรรษาไม่ครบ ๕ จะถือว…

ประโยค - มั่งอัดทีนี้เป็นแปล เล่ม ๕ หน้า 112 อนิจจะ ถิมมะศัพท์มีเหตุเป็นบรรยาย เหตุอันนั้น พระอรรถกถาจารย์จึงกล่าวว่า “อันเหตุแห่งทุกข์” ภาวะแห่งบุคคลหรือแห่งจิต ผู้ถึงความโศก คือผู้เศร้า ชื่อนี้มีความ…

บทความนี้กล่าวถึงความเศร้าและอาการที่เกี่ยวข้องในจิตใจตามพระธรรม โดยพระอรรถกถาจารย์ได้เผยถึงสภาพความโศกที่เกิดขึ้นในชีวิตและสภาพอันเป็นตัวแทนของบุคคลซึ่งมีความเศร้าใจ ภาวะแห่งบุค…

… ถึงกระนั้นโโยคนัน ยอมเป็น ๔ อย่าง โดยชื่อว่า ฎามโโยคเป็นต้น ก็ปฏิรูปามีวิเคราะห์เป็นต้นแห่งโโยคนัน พระอรรถกถาจารย์ กล่าวไว้ในอรรถกถาทุกสูตร ในปฐมวรรคน ปฐมปัณณาสก์ ในทุกกนิบาตองค์สูตรนักอย่าทึ่งว่า "เกษมเหล่าใด…

เนื้อหาเกี่ยวกับจิตที่ปลอดจากโโยค สี่ ประเภท พร้อมด้วยการวิเคราะห์โยคในมิติทางพุทธศาสนา โดยอรรถกถาจารย์ได้กล่าวถึงเกษมและประเภทของโยค ว่ามีความเชื่อมโยงกับสภาวะต่างๆ ของจิต การจัดประเภทของโโยคในแต่ละก

…อยู่ในมรรคเบื้องสูง ย่อมรู้จิต ของพระอริยะผู้ตั้งอยู่ในมรรคเบื้องต่ำ" [๒๐๘] ก็ถ้าสมาปทานียสูตร ว่า "พระอรรถกถาคาร์ เมื่อ จะกล่าวว่า โน เพื่อฉลองซึ่งกล่าวว่า ก็โยดปริญญานี้ กำแนด

เนื้อหานี้กล่าวถึงคำสอนที่พระผู้มีพระภาคตรัสเกี่ยวกับการเห็นพระอินทร์และความหมายของสุขที่เกิดจากการมีอภัย ซึ่งส่อให้เห็นถึงสภาวะที่ไม่เศร้าโศก ได้มีการอธิบายถึงธรรมชาติของจิตพร้อมกับการเข้าใจในมรรคเบื