สมาสในบาลีไวยกรณ์ : หน้า 1/53

" ประโยค - บาลีไวยกรณ์ วจีวิภาค สมาสและตัทธิต - หน้าที่ 107 สมาส [๔๔] นามศัพท์ ตั้งแต่ ๒ ขึ้นไป ท่านย่อเข้าเป็นบทเดียวกัน ชื่อสมาส ๆ นี้ บางอย่างก็มีในภาษาของเรา เหมือนคำว่า " อย่าทำ ซึ่งบาป " ย่อเข้าสมาสเป็น " อย่าทำบาป " " สิ่งนี้ก้าไหล่ด้วยทอง " เป็น " สิ่งนี้ถ้าไหล่ด้วยทอง " " นายให้รางวัลแก่บ่าว " เป็น " นาย ให้รางวัลแก่บ่าว " " สมุดของใคร " เป็น " สมุดใคร " " สัตว์ในน้ำ หรือสัตว์เกิดในน้ำ " เป็น " สัตว์น้ำ " เป็นต้น. สมาสในบาลีภาษา ว่าโดยกิจมี ๒ อย่าง คือ สมาสที่ท่านลบวิภัตติเสียแล้ว เรียกว่า " ลุตฺตมาโส," สมาสที่ท่านยังมิได้ลบวิภัตติ เรียกว่า " อลุตฺตสมาโส, " ลุตตสมาส มีอุทาหรณ์ว่า " กฐินทุสส์ ผ้าเพื่อกฐิน, ราชธน ทรัพย์ของพระราชา" เป็นต้น. อลุตตสมาส มีอุทาหรณ์ว่า " ทูเรนิทาน วัตถุมีนิทานในที่ไกล, อุรสโลโม พราหมโณ พราหมณ์มีขนที่อก " เป็นต้น, สมาสนั้น ว่าโดยชื่อมี 5 อย่าง คือ กลุ่มธาร โย, ทิค, ตปฺปุริโส, ทวนทโว, อพฺยยีภาโว, พหุพพิหิ "