ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค - บาลีไวยกรณ์ วจีวิภาค สมาสและตัทธิต - หน้าที่ 109
วิเสสโนภยบท มีบททั้ง ๒ เป็นวิเสสนะ มีบทอื่นเป็นประธาน
อย่างนี้ " สีตญฺจ สมฏฐญจ = สีตสมฏฐิ" [ ฐาน ที่ 1 ทั้งเย็นทั้งเกลี้ยง
อนุโธ จ วชิโร จ-อนุธวชิโร (ปุริโส บุรุษ ] ทั้งบอดทั้งหนวก
ขณฺโช จ ขุชโช จะขญชชโช (ปุริโส บุรุษ ] ทั้งกระจอกทั้ง
ค่อม."
วิเสสโนปมบท มีบทวิเสสนะเป็นอุปมา จัดเป็น ๒ ตาม
วิเสสนะอยู่หน้าและหลัง, สมาสที่มีอุปมาอยู่หน้า เรียก " อุปมา-
ปุพฺพปโท." มี อุ, อย่างนี้ " สงข์ อิว ปุณฑร สงฺขปณฺฑร์ [ซีร
น้ำนม ] ขาวเพียงดังสังข์, กาโก อิว สูโร-กากซูโร คนกล้า
เพียงดังกา, ทิพพ์ อิว จกฺขุ = ทิพพจักขุ จักษุเพียงดังทิพย์ " สมาส
ที่มีอุปมาอยู่หลัง เรียก " อุปมานุตตรปโท " มี อุ. อย่างนี้ " นโร
สีโห อิว-นรสีโห พระเพียงสีหะ, ญาณ์ จกฺขุ อิว-ญาณจักขุ
ญาณเพียงดังจักษุ, ปญฺญา ปาสาโท อิว-ปญฺญาปาสาโท ปัญญา
เพียงดังปราสาท."
สัมภาวนบุพพบท มีบทหน้าอันท่านประกอบด้วยอิติศัพท์ บท
หลังเป็นประธาน ดังนี้ " ขตฺติโย [อห์] อิติ มาโน =ขตฺติยมาโน
มานะว่า [เราเป็น] กษัตริย์, สตฺโต อิติ สัญญา = สตฺตสญฺญา
ความสำคัญว่าสัตว์, สมโณ [อหิ ] อิติ ปฏิญญา = สมณปฏิญญา
ปฏิญญาว่า [ เราเป็น] สมณะ "
๑. ในสัททนิติว่า สิตต์ จ ต สมมฏฐ์ ฐาน ฯ
กวาด ฯ
คือทั้งรดน้ำทั้งปัด