การปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน : หน้า 73/121

สงสาร เข้าปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานแล้ว พระวิปัสสนาญาณจัก เกิดขึ้น ในขันธสันดานตามลำดับ นับตั้งแต่นามรูปปริจเฉทญาณ จนกระทั่งถึงมรรคญาณผลญาณและปัจจเวกขณญาณเป็นที่สุด และพระพุทธบุตรนโมเถระก็อธิบายสภาวะแห่งวิปัสสนาญาณ เหล่านั้นออกไปอย่างกว้างขวางพิสดารยิ่งนัก โดยยกเอาพระ คัมภีร์วิสุทธิมรรค และข้อความที่ปรากฏมีในพระบาลีมหาสติ ปัฏฐานสูตร พร้อมทั้งอรรถกถาฎีกามาเป็นหลักใหญ่ แล้วก็ ลงท้ายด้วยค่าว่าพระปริยัติธรรมและพระปฏิบัติธรรมจะต้องตรงกัน พระปฏิเวธธรรมคือมรรคผลนิพพานจึงจะบังเกิดขึ้นได้ ชาวบ้านปัจจันตชนบททั้งหลายที่ประณมมือแต้ฟังพระ ธรรมเทศนาว่าด้วยการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานอันลึกซึ้งอยู่นั้น ก็ฟังรู้เรื่องบ้าง ไม่รู้เรื่องบ้าง แต่ว่าฟังไม่ค่อยรู้เรื่องเสียมากกว่า ก็ไม่มีใครเคยเข้าปฏิบัติวิปัสสนา จะให้ฟังเรื่องวิปัสสนาและ สภาวะแห่งพระวิปัสสนาญาณรู้เรื่องได้อย่างไร ถึงกระนั้น พวก เขาก็ไม่ว่าอะไร พยายามสดับตรับฟังอยู่ได้ทุกวัน ด้วยความเคารพ เลื่อมใสในองค์พระอาจารย์นโมเถระเป็นสำคัญ ในวันธรรมสวนะสุดท้าย เมื่อจบการแสดงพระธรรม เทศนาแล้ว พระอาจารย์นโมเถระก็กวักมือเรียกพระมิงกุลโตญผู้ เป็นศิษย์ ให้นำเอาบันทึกพระธรรมเทศนาเรื่องการปฏิบัติวิปัสสนา