วิปัสสนากรรมฐานและการปฏิบัติ : หน้า 52/121

วิปัสสนากรรมฐาน ในที่สุดได้พบถ้ำแห่งหนึ่งซึ่งอยู่ใกล้วิหารเชตวัน ก็มี ความพอใจด้วยเห็นว่าเป็นที่สบาย จึงเข้าไปอาศัยอยู่ในถ้ำนั้น แล้ว เริ่มปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน ตามวิธีการวิเศษที่สืบต่อมาแต่ วิปัสสนาวงศ์พระอรหันตะ ท่านพระติสาสนธชมหาเถระผู้มีความรู้ในพระไตรปิฎก บาลีอรรถกถา อุตสาหะบำเพ็ญวิปัสสนากรรมฐานอยู่ในถ้ำนั้น ไม่นานเท่าใด ก็มีเหตุให้ท่านต้องออกจากถ้ำบำเพ็ญกรรมฐาน ไป ดำรงตำแหน่งที่คณะปาโมกข์ปกครองสงฆ์ในวิหารเชตวัน ต้อง ทำหน้าที่ในด้านคันถธุระ เป็นพระอาจารย์สอนพระคัมภีร์ไตร ปิฎกบาลีอรรถกถา แก่บรรดาพระสงฆ์ศิษยานุศิษย์มากมายหลาย รุ่นหลายสมัย ไม่มีโอกาสที่จะไปเข้าถ้ำบำเพ็ญวิปัสสนากรรมฐาน ต่อไป จึงเป็นเหตุให้ท่านไม่ค่อยมีความแน่ใจ ในวิธีการปฏิบัติ วิปัสสนากรรมฐาน ตามครรลองวิปัสสนาวงศ์พระอรหันตะ ฉะนั้น เมื่อยามชราภาพใกล้มรณกาล จึงปรากฏว่าท่านหันไปบำเพ็ญ อานาปานสติกรรมฐาน ซึ่งเป็นกรรมฐานฝ่ายสมถภาวนา ทั้งๆ ที่ ท่านเองเคยเรียนและบำเพ็ญวิปัสสนากรรมฐาน ตามหลักการ