การเรียนรู้และการสอนในวัยเด็ก : หน้า 90/140

៩០ จำไม่ได้ชัดเจนว่าตอนนั้นอาตมาเรียนอยู่ ป. ๔ หรือ ม.ด อาตมาเกิดความคิดแวบขึ้นมาจากวิชาภาษา ไทยที่ครูประสิทธิ์ประสาทให้ จึงบอกแม่ว่า “ผมรู้แล้ว ชื่อ เต็มของสิ่งนี้ ไม่ใช่หัวหอม ชื่อเต็มคือหัวที่ช่วยให้ได้ กลิ่นหอม” แต่เรานําเอาค่าหัวกับคำท้ายมาต่อกัน ตัด คำตรงกลางทิ้งไป จึงเหลือแค่ “หัวหอม” ทำนองเดียว กับคำว่า “คนใช้” มาจากคำเต็ม ๆ ว่า “คนที่คอยรับ ใช้" นั่นเอง บางเรื่องบางอย่างที่ครูสามารถให้เหตุผลได้ ก็ต้อง ให้เหตุผลกัน การให้เหตุผลเป็นเรื่องของการสอน ส่วนเรื่องของการสั่ง เป็นเรื่องที่ต้องทํา เป็นเรื่องที่ ต้องจ๋า ซึ่งบางทีอยู่เหนือเหตุผล เช่น ถามแม่ว่า “ทำไม เกิดแล้วต้องตายด้วย” การตอบคำถามนี้ให้เด็ก ๆ เข้าใจ เป็นเรื่องยาก แต่ก็อาจจะตอบได้เพียงว่า การตายเป็น ธรรมชาติอย่างนี้เอง ลูกจำไว้ก็แล้วกัน วันหนึ่งลูกก็ต้อง ตาย แม่ก็ต้องตาย คงตอบได้แค่นี้ เพราะเขาเป็นเด็ก เกินกว่าที่จะอธิบายอย่างอื่น แต่อย่างไรก็ตาม ต้องแยก ให้ดีระหว่างส่วนที่สั่งกับส่วนที่สอน นี่ในเรื่องวิชาการ สำหรับในเรื่องของศีลธรรมก็มีทั้งสั่งและสอน สั่ง เป็นเรื่องเกี่ยวกับการปลูกฝังมารยาท เช่น สั่งให้นั่งให้ www.kalyanamitra.org