พระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร) และความหมายของสุคโต : หน้า 23/53

๑๑. พระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร) 11 ปัญญา มีความรู้เห็นกว้างขวาง หยั่งรู้เหตุและผลถูกต้องไม่ผิดพลาด ๑๒ - ๑๕ รูปฌาน ๔ เป็นโลกียปัญญาที่ทรงเรียนฌานจากดาบส มีอัปปนาสมาธิ เป็นต้น พระองค์ได้อาศัยประโยชน์นำสู่โลกุตตระ ด้วยการหยั่งรู้จากญาณธรรมกาย อันเป็นส่วนที่พระองค์ ตรัสรู้เองภายหลัง ๔. สุคโต แปลได้หลายนัย คือ ๔.๑ ไปดีแล้ว หมายถึง พระองค์ประพฤติบริสุทธิ์ทั้งกาย วาจา ใจ สม่ำเสมอทุกๆ ชาติ ดับขันธ์จากชาติ หนึ่ง ไปสู่สุคติ ทุกชาติ หรือพระองค์ดำเนินกาย วาจา ใจ ในแนวอริยมรรค คือมรรคมีองค์ ๘ ย่อเป็น ศีล สมาธิ ปัญญา ย่อเหลือดวงปฐมมรรค เมื่อหยุดนิ่งจนกิเลสของกายในโลก (4 กายแรก) เข้าไป ทำให้ขุ่นไม่ได้ จึงเข้าถึงธรรมกาย เรียกสุคโต จิตของธรรมกายเป็นมรรคจิต ญาณธรรมกายเป็นมรรคปัญญา ธรรมกายเข้าสมาบัติ ดูอริยสัจ เข้าถึงโสดา สกิทาคา อนาคา จนตกศูนย์เป็นพระพุทธเจ้า ๔.๒ ไปสู่ที่ดี หมายถึง ไปอยู่แดนอันเกษม คือ “นิพพาน” เมื่อธรรมกายหยุดถูกส่วนตกศูนย์ จะมีอายตนะ คือ “อายตนะนิพพาน” ดึงดูดธรรมกาย ที่ ตกศูนย์นั้น เข้านิพพานอยู่เนืองนิจ แม้ในขณะมีพระชนม์ หรือเมื่อจะดับขันธ์เข้าสมาบัติ ก็ได้ชื่อว่า ไปสู่แดนเกษม ๔.๓ ทรงพระดำเนินงาม เมื่อครั้งทรงพระดำเนินไปโปรดพระปัญจวัคคีย์ ณ ป่าอิสิปตนะ โดยการย่างพระบาท พระ ฉัพพรรณรังสีรุ่งโรจน์ แม้สัตว์ ๔ เท้าก็พลันตกตะลึง ๔.๔ ไปสู่ที่ไหนดีที่นั่น คราวที่เมืองไพศาลี เกิดไข้ทรพิษระบาด ผู้คนล้มตายจนซากศพเกลื่อนกลาด พวกเจ้าลิจฉวี ขอให้พระองค์มาช่วย คืนนั้นเทวดาช่วยบันดาลให้ฝนตก ซัดซากศพ และทำความสะอาดจนหมด รุ่งเช้าพระองค์ไปถึงก็สะอาดทั้งเมือง แล้วจึงรับบิณฑบาต เจริญพระปริตร และเจริญพระพุทธมนต์ อมนุษย์ก็ปลาสนาการไปหมด ๕. โลกวิทู แปลว่า “รู้แจ้งซึ่งโลก” “โลก” มีความหมายว่า - เป็นที่ก่อแห่งสัตว์ เพราะเป็นที่เกิดที่อยู่ของสัตว์ เป็นที่ก่อผลแห่งสัตว์ เพราะเป็นที่ซึ่งสัตว์ก่ออกุศลและกุศล เฉพาะโลกมนุษย์ที่มนุษย์ อาศัยสร้างบุญ แล้วส่งผลไปสวรรค์ บำเพ็ญบารมีไปนิพพาน ถ้าสร้างบาปก็ไปนรก