พัฒนาการของคัมภีร์มินทปัญหา : หน้า 27/42

Arrormราร วาสาขาวิชาการทางพระพุทธศาสนา ปีที่ 5 ฉบับที่ 2 (ฉบับรวมเล่มที่ 9) 2562 อาจกล่าวได้ว่าคัมภีร์ฤดีตฉนทางตะวันตกเฉียงเหนืของอินเดียด้วย ภาษาท้องถิ่น คือ ภาษาปรากฏหรือสันสกฤต พัฒนาการของคัมภีร์มินทปัญหา อย่างไรก็ดีตาม แม้เราอาจจะพอสันทนธ์ฐานได้ว่าคัมภีร์มินทปัญหาที่มาจากอย่างน้อยสองสายวัฒนธรรมคือวัฒนธรรมอินเดียและวัฒนธรรมกรีก แต่เนื่องจากคัมภีร์มินทปัญหามีประวัติและพัฒนาการยาวนาน การศึกษาคัมภีร์ฯ โดยการแยกออกเป็นส่วนๆ อาจทำให้เกิดความเข้าใจที่มาและของคัมภีร์คลาดเคลื่อน ได้ ดังนั้นจึงเขียนจึงได้ศึกษา พัฒนาการของคัมภีร์มินทปัญหา ด้วยความพยายามที่จะนำเสนอโดยการเปรียบเทียบหลักฐานของแต่ละฝ่ายสำคัญที่ลงเหลืออยู่ในปัจจุบัน ได้แก่ ฝ่ายจีนและฝ่ายบาลี สกัลลิง (Skilling, P.)36 เสนอว่า คัมภีร์มินทปัญหาทุกฉบับที่เป็นที่รู้จักกันนั้น ต้นฉบับอาจจะจดนด้วยภาษาปรากฏทตงตะวันตกเฉียงเหนือของอินเดีย และต่อมาชาวศรลังกาได้급ต้นฉบับดังกล่าวมาแปลเป็นภาษาบาลี ประมาณปีตรีศกีราทรง 100 ดังนั้นจึงปรากฏมิมิสินปัญหาบับภาษาบาลี 3 ศกัษะแรก และเชื่อกันว่าฉบับนี้เป็นฉบับที่ถูกแปลมาจากต้นฉบับ ส่วนฉบับที่ปรากฎในส่วนหลังเชื่อกันว่าได้รับการแต่งเพิ่มด้วยภาษาบาลีในศรีลังกา นอกจากนั่นยังถูกแปลเป็นภาษาจีน 2 ครั้ง ฉบับแรกแปลในปีตรีศกีราทรง 300 แปลครั้งที่ 2 ระหว่างปีตรีศกีราทรง 317-420 และปัจจุบันมีมิลินทปัญหาบับแปลภาษาจีนจำนวน 2 ฉบับ คัมภีร์มิลินทปัญหาส่วนหลังพบในฉบับภาษาบีเท่านั้นไม่ปรากฏในฉบับแปลภาษาจีน 36 Skilling (1998: 92-96)