ปัจจัยในภาษาอักษรสมบูรณ์แบบ ๑๑ : หน้า 15/87

อายุขาด แบบเรียนว่าภาษาอักษรสมบูรณ์แบบ ๑๑ องค์ประกอบที่ ๔ ปัจจัย ความหมายของปัจจัย หมายถึง กลุ่มค่ำสำหรับประกอบเข้าท้ายฤดูหรือศัพท์เพื่อให้สำเร็จเป็นบท ปัจจัยแบ่งเป็น ๕ หมวด ตามวรรค คือ ๑. ปัจจัยหมวดคัดลอก มี ๑๒ ตัว คือ อ, (เ) ย, ณ, อุ, นา, ปุน, หมา, โอ, อิริ, เตน คณ ปัจจัยทั้ง ๑๒ ตัว มีชื่อเรียกอย่างหนึ่งว่า วิกรมปัจจัย เพราะทำให้ความผิดคาดต่างกัน หรือ แบ่งแต่ร่างฤดูออกเป็นแผนเป็นหมวดต่าง ๆ ปัจจัยทั้ง ๑๒ ตัวมีวิธีสังเกตปรากฏดังนี้ (ดูอธิบายในท่า ด้วยการแกล้ง ธาตุ วิถีติ ปัจจัย) ๒) อ. เอกัจจัย (ที่เป็น อ นี้ แกล้ง อ เอกัจจัยเป็น อ สำหรับลงใหหมวด ค ถาดและในหมวด รธ ถาดแต่ในหมวด ร ถาดให้นิดเดียวหน้าพิษฐานะที่สุดถาดด้วย เช่น หมวด รุ ถาด รู+อ+ติ เป็น รุจติ ย่อมมี, ย่อมเป็น มุ+อ+ดี เป็น มรดี ย่อมม้วย ปร+อ+ดี เป็น ปรดี ยอมมง คม+อ+ดี เป็น คมดี ยอมไป ฯลฯ หมวด รู ธาด รู+อ+ติ เป็น รูธติ รุษติ, รุษติ ย้อมปิด ม่ง+อ+ดี เป็น มุ่มจติ, มุมเจดี ยอมปล่อย ยุ+อ+ติ เป็น ยุจติ, ยุจดี ยอมประกอบ กุ+อ+ติ เป็น กุจติ ยอมกรีบ นส+อ+ดี เป็น นสุตติ ยอมล้ม วิต+อ+ดี เป็น วิตจติ ยอมมึ สู+อ+ดี เป็น สูจติ ย้อมบีบ สุ+อ+ติ เป็น สุจติ ย้อมยิ้ม อ+ท+อ+ดี เป็น อาทิจ ยอมก้า ๓) คือ, ณ,า, อุณา ปัจจัย สำหรับลงในหมวด สุ ราธ เช่น สู+อ+ติ เป็น สุนิติ ย่อมพัง สู+นา+ติ เป็น สุนนา+ติ ยอมฟัง ป+อ+อ+ดี เป็น ปปุนิติ ยอมถึง สก+อ+นา+ติ เป็น สกุณาติ ยอมหาจา ป+อ+อ+อี เป็น ปปุณีสุข ฟังแล้ว