แบบเรียนบาลีไวยากรณ์สมบูรณ์แบบ : หน้า 28/87

25 แบบเรียนบาลีไวยากรณ์สมบูรณ์แบบ อาคม แปลง วา เป็น พุท สำเร็จเป็น ทิพภูติ ย่อมเสน ทิพพิด ย่อมเสน ๒. เมื่อลงสาธรณที่มีพยัญชนะที่สุดอยู่ในวรรค ก. ฉ. และเป็น ย. ล. ส ให้แปลง ย ปัจจัย เป็นบุพบท ค อเหมือนตัวหน้า ย ปัจจัย เช่น สกุณ+ย+ติ ลบสรระที่สูงสุด แปลง ย เหมือนตัวหน้า สกุณ+ฎ+ติ สำเร็จเป็น สุกดิ ย่อมสามารถ ตุป+ย+ติ ลบสรระที่สูงสุด แปลง ย เหมือนตัวหน้า ตป+ย+ติ ที่จะ อ เป็น อ ตุปฤ จงเดือดร้อน สำเร็จเป็น ตุปดิ ย่อมเดือดร้อน ลูก+ย+ติ ลบสรระที่สูงสุด แปลง ย เหมือนตัวหน้า ลูก+ย+ติ สำเร็จเป็น ลุกดิ ย่อมโลภ ข้อตรวจวิเคราะห์ พึงชมว่าที่สุดควรต้องแปลงเป็นพยัญชนะที่ดี เพราะ แปลงเป็นพยัญชนะ ๕ ต้อง ช้อนตัวว่า ๓ (ลูกดิ จีพติ เป็นคำรวบจาก สกุณด์, ลุพติ, ลุกดติ เป็นคำรวมจาก) สกุณ+ย+ติ ลบสรระที่สูงสุด แปลง ย เหมือนตัวหน้า สำเร็จเป็น สมมติ ยอมนเสริบ ตุป+ย+ติ ลบสรระที่สูงสุด แปลง ย เหมือนตัวหน้า ตุพ+ย+ติ สำเร็จเป็น ตุมติ ย่อมเสริบ ๒. เมื่อชนะราศีที่มีพยัญชนะที่สูงสุดเป็นวรรคร ๑ และ วรรคร ๑ ให้แปลง ย ปัจจัยเป็นวรรคร ๑ ลำดับพยัญชนะต้องตรงกัน แล้วซ้อนพยัญชนะลิงโยค ดังนี้ มุส+ย+ติ ลบสรระที่สูงสุด สำเร็จเป็น มุสติ ยอมนเสริบ