ข้อความต้นฉบับในหน้า
บทที่ ๒. เหตุผลจาก และ ภาวะจาก
เหตุจู๋มวจจาก มีลักษณะดังต่อไปนี้
1. ตัวประธานของประโยค เป็นตัวกรรม เป็นผู้ถูกกระทำ โดยผู้หรืแผู้แสดงก็ยาอาการถูกใช้ให้ทำให้แสดงก็ยาอาการ ประธานมีข้อว่าจุดภูมิ
2. ตัวประธานประกอบด้วยอุปมาวิตติ มีฐานะรับ สอดคล้องกับก็ยาอาการขยาย
3. ตัวผู้กล่าวแสดงก็ยาอาการประกอบด้วย ทฤษฎีวิตติ หรือ ตายวิวิตติ แปลว่า ยัง ... มีข้อว่าการก็ยา
4. ตัวใช้ให้คนอื่นแสดงก็ยาอาการประกอบตัยวิวิตติ แปลว่า อัน...มีข้อว่าอาจิติตกตา
ธาตุที่ประกอบเป็นเหตุจู๋มวจมาใชแ้ให้ใช้ทั้งสามมดาษและ อามมาธ
ปัจจัยที่ใช้ประกอบ คือ การดำเนิฯณ ณ ฎ นย ณาย นายป เหมือนในเหตุก็ตวจากา ต่อม
ยปัจจัยและ อิ อาคม ด้วย
7. ลักษณะและโครงสร้างของเหตุจู๋มวามาจนี ข้าพเจ้าอธิบายตามแบบเรียนของสมเด็จพระมหา
สมเด็จ กรมพระยารักษาเวร แต่อีกฝ่ายก็มีใช้การขึ้นสัมมุติของปรุษิม
สุขะกัต (คือผู้แสดงก็ยาอาการเอง) หรือ มาการก็มัสเป็นประธาน
ตามหลักฐานปรากฎในคำก็รับรัตโลโดยการนี้สูง มัวอย่างว่า โอทน ยญบุตโต เทวดาเทวดน
ปาอีโอ อ.นายญญุทัต อันนายเทวดิติ ให้หยุดแล้ว ซึ่งวาลก (ปรุษิปฤศรับบังติกา) หน้า ๑๐๓
ยูบุตตด เป็นสุภัตตด (ผู้แสดงก็ยาอาการเอง) ท่านให้ประกอบเป็นประธานเป็นปรุษิมวิตติ และมีอย่างใน
คำก็รับรัตถิมมับที่ถูกต้อง ภาคี ๑ หน้า ๑๗๘ ว่า อะ อิมาย นิพพุตนะ สาริโต (อมฎู) อูเฮ เป็นผู้นาง
กิลาใดดนี้ ให้หยุดแล้ว ซึ่งมา ตับแล้ว (อ้อมเป็น) ข้อความนี้ เป็นก็ดยกตาอาการจากภายออกก็หมายจากเป็นภาย
ใน (ให้พิจารณาโครงสร้างเฉพาะเหตุจู๋มวจจาก คือ อะ อิมาย นิพพุตนะ สาริโต อุฒ คำที่เป็นสุภัตตด
คือ ผู้แสดงก็ยาอาการโดยตรง จึงต้องยึดเป็นประธานประกอบอุปมาวิตติดำหลักลำเหตุไว้โดย
บาลียานันต์ของสมเด็จพระมหามนโญให้ยกบทบาทนี้เป็นประธาน เช่น สามิกา สุเทนา โอทโน
ปางปัยด โอทนา เป็นกรรมรงส์ประกอบเป็นปรุษิมวิตติ (ในคำซะของข้าพเจ้าเห็นว่า หลักคำรับปรุษิกิ
แสดงไว้ถูกต้องแล้วเพราะมีใช้ในพระบั)
ถ้าประกอบกับอามมาธจะยกบทบาทก็ยาอาการเป็นประธานเปลี่ยนไปประกอบเป็นปรุษิมวิตติ เช่น
ภิญญา สมาธิ ภาวิตต ฯ ฯ ฯ ฯ เป็นอามมาธ ฯ ฯ ฯ ฯ ท่านให้หยุดสุทธังคต(ผู้แสดงก็ยาอาการเองใน
ประโยคนี้คือ สมาธิ) สมจริงประกอบเป็นปรุษิมวิตติ ใช้เป็นประธานรียบทียบกับอามมาธฯ กรัยอาการ
เจริญขึ้นเป็นของสมาธิ ไม่ใช่องอิทธิฏุ
5. ณ. ณย. ณป. ณปโย เป็นปัจจัยที่เนื่องด้วย ณ. มีวิธีการลงเพาะระทาเหิมในเหตุจู๋มวจ
จากาที่กล่าวแล้วก็ยกปัจจัยในเหตุจู๋มวจจากเช่น