สมาส แบบเรียนบาลีไวยากรณ์สมบูรณ์แบบ ๓๗ : หน้า 39/119

สมาส แบบเรียนบาลีไวยากรณ์สมบูรณ์แบบ ๓๗ ๕. สานุพบท พาหุพีพิสมาส คือ พุทธพิสมาส ที่มี สะ (แปลว่า กับ) เป็นหนหน้า เมื่อย่อเข้าเป็นสมาสแล้ว แปล สะ เป็น ส. หลังเป็นนามนาม สำเร็จเป็นนามสมาสใช้เป็นคุณาน มีสิคะ วาจะ วิภัตติ เหมือนอัญญญา วิธีตั้งวิเคราะห์ ๑. นำ สะ วางเป็นหนหน้า ๒. นำทานานามที่มีอยู่ในสมาสประกอบเป็นอัตถวิกิติ ๓. มี ธ คศัพท์ ประกอบ ลิงกะ วนะ วิภัตติ เหมือน อัญญญา ๔. มี อุตติ (อายยา แปลว่า อ่อนเป็นไป..ถ้อตุลยูเนิน พุทฯ เปลี่ยนเป็น วัตถตุ) สัมพันธิ์ อิติติศัพท์ เป็น อุตติศัพท์ หรือ วตุตติศัพท์ สมญเจริ (จิตติ) ว. สะ มูลเณร ย. วุฒิตุติสมญเจริ (จิตติ) อ. จิตใจ ย่อมเป็นไปด้วยความ ตระหนี่ เพราะเหตุนี้ อ. ดังกรุ่นชื่อว่า เป็นไปด้วยความตระหนี่ สมจูฬยา (ถมม) ว. สะ ปจเจยทิ เอ วุตตติดิตติ สมจูฬยา (ถมม) อ. ธรรม ท. เหล่าใด ย่อมเป็น ไปด้วยปัจจัย สกิลาโส (ภิกขุ) ว. สะ กิเลสิต โย วุตตติติ สมิกโส (ภิกขุ) อ. ภิกษุใจ ย่อมเป็นไปด้วยกิเลส สมวิราโร (ภิกขุ) ว. สะ ปริวารน โย วุตตติติ สมวิราโร (ภิกขุ) อ. ภิกษุใจ ย่อมเป็นไปด้วยวิริยา เพราะเหตุนั้น อ. ภิกษุนี้ชื่อว่า เป็นไปด้วยวิริยา ก ปัจจัย เมื่อสำเร็จเป็นสมาสแล้ว ลง ก ปัจจัย ได้ด้วย เช่น สราธิกา (ปริตา) ว. สะ ญาญา ยา วุตตติติ สราธิกา (ปริตา) อ. บริษัท ใด ย่อมเป็นไปด้วยพระราชา เพราะเหตุนั้น อ. บริษัทนั้นชื่อว่าเป็นไปด้วยพระราชา (ราช เป็น ปุริมศัพท์ต้องแปล ว เป็น ธ. และ ลง อ ปัจจัย เพื่อให้เป็น อิติลิงค์และสำเร็จเป็นคุณาน “ขยาย ปริสลา) สมปิติภา (ถมม) ว. สะ ปิยม ย. วุตตนิติสมปิติภา (ถมม) อ. ธรรม ท. เหล่าใด ย่อมเป็นไปด้วยปิติ เพราะเหตุนั้น อ. ธรรม ท. เหล่านั้น ชื่อว่า เป็นไปด้วยปิติ