แบบเรียนบาลีวิชาอาการสมุรณ์แบบ : หน้า 42/119

แบบเรียนบาลีวิชาอาการสมุรณ์แบบ สมาส สมาสทัน คือ สมาส ที่ย่อสมาหลายชนิดเข้าเป็นคำเดียวกันตั้งแต่ ๒ ชนิด (๓ คำศัพท์) ขึ้นไป เรียกว่า ฯ คือ การสมาสสมาหลายชนิดเข้าเป็นบทเดียวกัน หากนักศึกษาท่านสมาสแต่ละชนิดได้ป็นอย่างดีแล้ว ก็ไม่ยากเลยที่จะวินิจฉัยศัพท์สมาสท้อง โดยอธิบายการแปลความหมายของแต่ละช่วงศัพท์เป็นสำคัญ โดยกำหนดนิยามว่า ว่า สมาสใดแปลก่อนสมาสนั้นเป็นสมาสใหญ่ ใส่คำไปเรื่อย ๆ จนล้นสุดศัพท์ มีชื่อท่านนิยามไว้ว่า ๒ คำที่ต่อเช่นกันเป็น ๑ สมาส (ไม่เป็นสมาสท้องเพราะมีสมาสเดียว) ๓ คำที่ต่อเช่นกันเป็น ๒ สมาส ๔ คำที่ต่อเช่นกันเป็น ๓ สมาส ๕ คำที่ต่อเช่นกันเป็น ๔ สมาส ฯลฯ หลักกำหนดลำดับสมาส ในการกำหนดศัพท์แต่ละศัพท์ที่ต่อเข้ากันว่าเป็นสมาสอะไรนั้น ต้องอาศัยฐานของสมาสแต่ละชนิดที่เรียนมาแล้ว เป็นอย่างดี และการกำหนดสมาสใหญ่สมาสน้อยนั้น มีหลักกำหนดนิยามไว้ว่า ๑. สมาสใดแปลก่อน สมาสนั้นเป็นสมาสใหญ่หรือสมาสแม่ ๒. สมาสที่แปลเป็นลำดับลงไป ก็เป็นลำดับของสมาสภายในจนถึงน้อยที่สุด หลักการตั้งวิเคราะห์สมาสก็อง ๑. สมาสใดแปลสุดท้ายที่นามั้งวิเคราะห์ก่อนเป็นลำดับไปจนถึงสมาสใหญ่อยู่หรือสมาสแม่ คือ ตั้งวิเคราะห์สมาน้อยสุดไปหาใหญ่สุด ๒. การตั้งวิเคราะห์ในแต่ละสมาสให้ยึดกฎเกณฑ์เหมือนสมาสที่เรียนมาแล้วทุกประการ ต่อไปนี้จะแสดงตัวอย่างการกำหนดสมาสและการตั้งวิเคราะห์ เพื่อให้ นักศึกษาได้ฝึกทักษะในการตั้งวิเคราะห์ต่อไปโดยนักศึกษาต้องตัดศัพท์ออกหมดแล้วพิจารณากฎเกณฑ์ของสมาสในแต่ละช่วงศัพท์