พระพุทธศาสนามหายาน: ความจำเป็นและการกำเนิด : หน้า 22/37

ทรงธรรมวรารักษเวชราชการพระพุทธศาสนา ปีที่ 6 ฉบับที่ 2 (ฉบับรวมเล่มที่ 11) ปี 2563 นักศึกษา : คงจะลาศึกา แล้วก็ลงแสลงหาวิธีการที่ทำให้สามารถบรรจุธรรมได้ โดยที่อยู่ในเพศคฤหัสฯ ...... เป็นอย่างนี้เองด้วยเหตุนี้ เราจึงกล่าวได้ว่า “พระพุทธศาสนามหายาน” เกิดขึ้นเพราะความจำเป็นในยุคนั้นใช่ไหมครับ ? อาจารย์ : อย่างไรก็ดีตาม มันเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นมานานมากแล้วและไม่มีหลักฐานอะไรที่ชัดเจนยืนยันได้ แต่จากสถานการณ์ในยุคนั้นที่ปรากฏ ก็อาจทำให้เราสันนิษฐานได้เช่นนี้ และแน่นอนว่าเป็นเพียงการคาดเดาเท่านั้น นอกจากนี้ ยังมีความเป็นไปได้ที่มีเหตุผลว่ “พระพุทธศาสนามหายาน” จะเป็นผู้เปิดประตูไปสู่ค่ายสังฆ์ครองเรือน ซึ่งในเรื่องนี้ ถือเป็นประเด็นที่ว่าการวิจัยด้านพุทธศาสตร์ควรทำให้เกิดความกระจ่างต่อไป อย่างไรก็ดีในเบื้องต้น ความสามารถในการบรรจุธรรมนันไม่ได้จำกัดอยู่เพียงนับบัณฑ์เท่านั้น แต่ได้มีความปรารถนาที่จะขยายกว้างไปสู่ค่ายสังฆครองเรือนด้วย และสิ่งนี้ถือเป็นแรงขับเคลื่อนที่ทำให้เกิด “พระพุทธศาสนามหายาน” นอกจากนั้น ยังมีประเด็นที่สำคัญในการพิจารณาถึงการกำเนิดขึ้นของ “พระพุทธศาสนามหายาน” กล่าวคือ ใน “พระพุทธ-ศาสนาของพระคายมุนี” เราเรียกผู้ที่ปฏิบัติมาจนกระทั่งบรรลุธรรมขั้นสูงว่า “พระอรหันต์” ซึ่ง “พระอรหันต์” คือ ผู้ที่ศึกษาคำสอนของพระคายมุนี จนกระทั่งบรรลุธรรม อย่างไรก็ดีตาม แม้จะกล่าวว่า “บรรลุธรรม” ก็ถาม หากจะกล่าวถึงในเรื่องระดับขั้นการบรรลุธรรมแล้วล่ะก็ ยังถือว่าอยู่ในระดับที่องค์มากกว่าพระคายมุนีซึ่งใน “พระพุทธศาสนาของพระคายมุนี” ไม่ว่าครั้งมุ่งหวังความเป็น