เรื่อง ทุมเมธาดค : หน้า 95/131

ทุมเมธาดค 23 คนได้อคิไม่เกิดประโยชน์ สถานที่ตรัสชาดก พระวิหารวุ่วน นครราชคฤฑ์ แคว้นมคธ สาเหตุที่ตรัสชาดก พระศาสดา ทรงปรารภพระเทวทัต ตรัสพระธรรมเทศนานี้ มีคำเริ่มต้นว่า เรื่อง ถูกรถ ทุมเมโฑ ดังนี้ :- ความโดยย่อว่า กิฎูทั้งหลายพาขันกล่าวโทษของพระเทวทัตในธรรมสาธกว่า "ผู้มีอายุทั้งหลาย พระเทวัติมองดูพระพุทธองค์ทรงรอสิ เหมือนดวงจันทร์เต็มดวงและพระอาทิตย์อันต่ำค่อลำเอง ๘๐ และมหาปริสลักษณะ ๓๒ ประการ แนวก้องด้วยพระรัศมีแผ่ซ่านประมาณ ๑ ว่า ถึงความงามเลิศเป็นยอดเยี่ยม เปล่งพระพุทธรัศมีเป็นแกนกู ๆ กัน โดยอาการต่าง ๆ สลับกันของพระฉกาดแล้ว ไม่อาจจิตให้ลืมใจได้ มีน่ำชำระนก็พเรียมริยาเอาด้วย ไม่อาจอจากใจได้ ในเมื่อมีผู้กล่าวว่าธรรมาคพระพุทธเจ้า ทั้งหลาย ทรงประกอบแล้วด้วย ศีล สมา ปัญญา วิโมติ ญาณทัสนะ เห็นปานนี้กระทำความบริสุทธิ์เดี่ยว” พระศาสดา ถึงมตรัสวา "ดูค่อนิพยู่ห์ทั้งหลาย มีแต่ในบัดนี้เท่านั้น ที่เทวทัตกระทำการริยาเรา ในเมื่อมีผูกล่าวถึงคุณของเรา แม้ในปางก่อนก็ได้เคยกระทำแล้วเหมือนกัน" แล้วทรงนำเอาร่องในอดีตมาสาดงต่อไปนี้ :- 23 ชาติภูมิฎรรม อรรถกถาชาดก เอกนิบาต ล.๑๔, น.๑๖, มมัณฑ์ หาด เรื่องโปรด