ทุมเมธาชาดก : หน้า 104/131

เนื้อเรื่องย่อ ทุมเมธาชาดก พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเพื่อเป็นพญาช้างเผือก ถูพระราชามั่งเทวาใจริเยวางแผนม่า เพราะในคราวที่เสด็จพระนคร มหาชนก่าวชพญาช้างเท่านั้น หาได้กล่าวชมพระราชาไม่ ด้วยความโศกแค้นนั้น พระราชาจึงรับสั่งให้นายควาญช้าง ไปแสดงกายกรรมบนยอดเขาเวปลละด้วยหมายพระทัยว่าจะให้พญาช้างตกหวาด นายควาญช้างรู้ทันกลอุบายของพระราชา จึงกระซิบบ้างบูชาพญาช้างว่า "พระราชมีพระประสงค์ร้ายหวังจะฆ่าพ่อให้ตาย ถ้าพอเท่าได้ จงเท่าไปอยู่ที่อื่นเถิด" พญาช้างจึงเหาะขึ้นทางอากาศไปอยู่ที่อื่น นายควาญช้างจึงกล่าวคำหนีพระราชาก่อนไป อภิายศัพท์ ทุมเมธ แปลว่า มีปัญญาอ๋อย ข้อคิดจากชาดก ๑. ความริษยา มีอารมณ์เป็นที่รักและอารมณ์นั้นไม่เป็นที่รักเป็นเหตุ นิสัยอิจฉาริษยานี้ จะเกิดขึ้นกับคนที่มีความดีในตัวน้อยกว่าคนอื่น เพราะถ้าหากมีกุญแจงามความดีอยู่ในตัวมากกว่าคนอื่น เขาก็ไม่มีความจำเป็นต้องไปฉอาจารณ์ใคร เนื่องจากมีกุญแจงามความดี มีความสามารถน้อยกว่าคนอื่น แล้วอยากจะให้ได้เท่ากับเขา หรืออยากจะให้ดีกว่าเขา แต่แทนที่จะคิดแก้ไขตัวเอง กลับไปคิดในทางผิดๆ ในทางร้ายๆ คือ แทนที่จะแก้ตัวของตนมา ด้วยการทำความดียิ่งขึ้นไป กลายเป็นว่า ความดีที่ไม่ทำแมงคิดจะเหยียบคนอื่นลงไป ด้วยความเข้าใจผิด จนกลายเป็นความอิจฉาริษยา ไม่อยากให้ใครได้ดีเสียอีก