บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค ภาคที่ ๒ อาขยาต และ กิตก์ : หน้า 16/65

ประโยค๑ - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค ภาคที่ ๒ อาขยาต และ กิตก์ - หน้าที่ 165 จินฺตุ เป็นไปในความ คิด (จินฺตุ + เณ ณย + ติ] สำเร็จรูปเป็น จินเตติ, จินฺตยติ ย่อมคิด [สกัมมธาตุ - อกัมมธาตุ] ในธาตุทั้ง ๔ หมู่นี้ ธาตุบางเหล่าเป็นธาตุไม่มีกรรม ธาตุ บางเหล่ามีกรรม, ธาตุเหล่าใด ไม่ต้องเรียกหากรรม คือสิ่งอันบุคคล พึงทำ, ธาตุเหล่านั้น เรียกว่าอกัมมธาตุ ธาตุไม่มีกรรม, ธาตุเหล่าใด เรียกหากรรม, ธาตุเหล่านั้น เรียกว่าสกัมมธาตุ ธาตุมีกรรม ธาตุที่หมายดอกจันทน์ [*] ไว้ เป็นอกัมมธาตุ เพราะไม่ต้องเรียก หากรรม, ธาตุที่ไม่ได้หมายดอกจันทน์ไว้ เป็นสกัมมธาตุ เพราะ ต้องเรียกหากรรม เป็นต้นว่า รุธ ธาตุ เป็นไปในความ ปิด, เรียก หากรรมว่า ปิดซึ่งสิ่งใดสิ่งหนึ่ง มีประตูเป็นต้น, อิกขุ เป็นไปใน ความ เห็น, เรียกหากรรมว่า เห็นซึ่งสิ่งใดสิ่งหนึ่ง มีต้นไม้เป็นต้น แม้ถึงธาตุที่มีกรรมอันเหลือจากนี้ ก็พึงรู้โดยนัยนี้เถิด ธาตุที่สำแดง มานี้ แต่พอเป็นตัวอย่างเล็กน้อย ธาตุ วาจก (๑๑๕) กิริยาศัพท์ที่ประกอบด้วยวิภัตติ กาล บท วจนะ บุรุษ ดังนี้ จัดเป็นวาจก คือ กล่าวบทที่เป็นประธานของกิริยา ๕ อย่าง คือ กัตตุวาจก ๑ กัมมวาจก ๑ ภาววาจก ๑ เหตุกัตตุวาจก ๑ เหตุกัมมวาจก ๑.