ชัยมงคลคาถา: ความหมายและต้นกำเนิด : หน้า 14/164

ศาสนา-ประเพณี วัฒนธรรม ๓. คาถานี่ของใคร หนูอยากทราบว่าคาถาต่างๆ เช่นชัยมงคลคาถา คาถาชิน บัญชร มีกำเนิดมาอย่างไร ใครเป็นผู้แต่งคาถาเหล่า นี้เจ้าคะ ? สัมพุทธเจ้า ชัยมงคลคาถาเป็นบทสวดที่กล่าวถึงชัยชนะของพระสัมมา เนื้อหาของคาถากล่าวถึงการเอาชนะผู้มารุกรานด้วยวิธี ต่างๆ ซึ่งล้วนแต่เป็นการชนะที่ไม่ก่อเวรทั้งสิ้น กำเนิดของคาถาชุด นี้ ได้ทราบมาว่าโบราณาจารย์รุ่นหลังท่านช่วยกันรวบรวม และบันทึก เป็นข้อความไว้ในลักษณะบทร้อยกรอง ชัย แปลว่า ชนะ ชัยมงคล จึงแปลว่า การชนะแบบมีมงคล ไม่ใช่ชนะแบบจองเวร ยกตัวอย่างเช่น ชัยมงคลคาถาท่อนแรก พระพุทธองค์ทรงชนะมาร คือ “พาหุง สหัสสมภินิมมิตสาวุธันตัง ครีเมขลัง ฯลฯ” เป็นเหตุการณ์เมื่อ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงชนะพญามาร ที่เนรมิตร่างกายให้มีแขน ตั้งพัน พร้อมอาวุธครบมือ การชนะพญามารครั้งนั้นเกิดขึ้นเมื่อวันที่ จะตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ถามว่าพระองค์ทรงเอาหอกเอาดาบเอาข้าวไปไล่ฟันพญามาร หรือ? เปล่านะ แต่ทรงตั้งใจระลึกถึงความดีอย่างยิ่งยวดของพระ องค์ ที่ทรงทุ่มเททำมาตลอดทุกภพทุกชาติ คือบารมีทั้ง ๑๐ ทัศ ที่ ทรงสร้างมาอย่างดีนับแต่อดีต เมื่อกำหนดนึกถึงความดีหนักเข้า ใจก็ไม่ฟุ้งซ่าน ใจอิ่มเอิบ พอใจอิ่มเอิบหนักเข้าก็มีพลังมาก จนพญามารทำอะไรพระองค์ไม่ได้ ต้องล่าถอยไป นี่เป็นการชนะของพระองค์ซึ่งไม่มีการเสียเลือดเสียเนื้อ ไม่มีการจองเวร เรียกว่าเป็นชัยชนะที่มีมงคล พระภาวนาวิริยคุณ 14 (เผด็จ ทัตตชีโว)