สมาธิ: เส้นทางสู่ความสงบ : หน้า 10/117

บทนํา เป็นที่ทราบกันดีว่า “สมาธิ” เป็นสมบัติทางภูมิปัญญาของซีกโลกตะวันออก เชื่อกันว่าเริ่มต้นจริงจัง เป็นครั้งแรกที่บริเวณทวีปอินเดียและดินแดนโดยรอบ ก่อนที่จะแผ่ขยายออกไปครอบคลุมเอเชียส่วนใหญ่ ไว้เกือบทั้งหมด แต่เดิมสมาธิถูกวางไว้ว่าเป็นเรื่องของการทำใจให้สงบ นิ่งๆ เฉยๆ หรือถูกมองว่าเป็นการ ปล่อยให้ความรู้สึกของตนหลอมละลายไปเป็นหนึ่งเดียวกับจักรวาล แล้วจึงอาศัยความรู้สึกนี้สมมติว่าเป็น การทำให้มนุษย์ต่อเนื่องกับสวรรค์จนกระทั่งการบังเกิดขึ้นของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในประเทศอินเดีย สมาธิ จึงถูกทำให้ชัดเจนขึ้น จนเป็นสิ่งที่พิสูจน์ได้ด้วยการปฏิบัติบนหลักเกณฑ์ที่เข้าใจง่าย ทำตามได้จริง จากนั้น การปฏิบัติสมาธิของพระพุทธศาสนาก็ถูกเผยแผ่ออกไปตามเส้นทางการไหลของวัฒนธรรม เส้นทางการค้า และการสงคราม จนแทบทั้งหมดของผู้คนในทวีปเอเชีย ไม่มีใครไม่รู้จักคำว่าสมาธิ แตกต่างก็ตรงที่ว่าเป็น ผู้ปฏิบัติได้หรือไม่เท่านั้น จุดประสงค์หลักของการปฏิบัติสมาธิ คือ กันและกัน 1. เป็นไปเพื่อให้มนุษย์สามารถดำรงชีวิตอยู่บนพื้นฐานของความสุข ความสงบ ความไม่รบกวนซึ่ง 2. เป็นไปเพื่อให้มนุษย์ได้ทราบว่า “ตนเท่านั้นที่เป็นที่พึ่งของตน” และกลไกสู่ความจริงนี้คือ “ใจ” ของเขาเอง 3. เป็นไปเพื่อให้มนุษย์ได้ทราบถึงธรรมชาติที่แท้จริงของ “ใจ” ของตัวเองว่าอยู่ที่ไหน มีลักษณะ รูปพรรณสัณฐานเป็นอย่างไร กล่าวโดยสรุปง่าย ๆ ก็คือ มนุษย์ทุกคนย่อมทราบดีว่า ใจเป็นต้นเหตุของสิ่งทั้งหลาย เช่นความ เลวร้ายและความดีงาม ใจดีย่อมสร้างสิ่งดีใจร้ายย่อมก่อให้เกิดสิ่งร้าย ๆ และในเมื่อสังคมโลกต่างปรารถนา ความดี ความสงบ ความงาม นั่นหมายความว่าโลกกำลังปรารถนา “ใจที่ดี ใจที่มีคุณภาพ” คำตอบก็คือ “สมาธิทำให้มนุษย์ รู้จักควบคุม และจรรโลงใจของตนเองให้งดงามได้ด้วยตัวเองนั่นเอง” ระดับความลึกซึ้งของสมาธิเป็นเรื่องละเอียดอ่อน ขึ้นอยู่กับความบริสุทธิ์ของเจ้าของใจและความ ปรารถนาของผู้ฝึกว่าจะเดินไปถึงไหน วางเป้าหมายในการฝึกไว้อย่างไร เพราะในทางพระพุทธศาสนานั้น กำหนดไว้ตั้งแต่เพื่อความสุขเบื้องต้นของการเป็นมนุษย์ปุถุชน ไปจนกระทั่งถึงเป็นเพศนักบวชคือสมณะผู้ ปรารถนาการตรัสรู้ธรรมเข้าสู่พระสัทธรรมที่เป็นที่สุดของความจริง แต่แน่นอนไม่ว่าจะตั้งความปรารถนาไว้ DOU (9)