การเห็นความเกิดดับในสังขาร : หน้า 11/43

พระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร) 163 เห็นอะไร ? เห็น “เกิดดับ” คือ เห็นว่า สิ่งใดสิ่งหนึ่งมีความเกิดขึ้นเป็นธรรมดา สิ่งทั้งปวงนั้นมีความ ดับไปเป็นธรรมดา “รูปธรรมนามธรรมที่ได้มานี้ มีแล้วหามีไม่เพราะความเป็นดังของขอยืมเหมือนกัน ทุกคนต้องขอยืมทั้งนั้น ผู้เทศน์นี่ก็ต้องคืนให้เขา เราๆ ทุกคนก็ต้องคืนทั้งนั้น ขอยืม เขามาใช้ ไม่ใช่ของตัวเลย” สพฺเพ สงฺขารา ฯ เมื่อใดบุคคลเห็นตามปัญญาว่า สังขารทั้งหลายทั้งปวงไม่เที่ยง เมื่อนั้นย่อม เหนื่อยหน่ายในทุกข์ ใช้ปัญญาจรดลงตรงนี้ว่า “สังขารทั้งหลายไม่เที่ยง” ยึดความไม่เที่ยงนั้นด้วยการตรึกไว้เรื่อยๆ ทั้งกาย วาจา ใจ เห็นจริงเช่นนี้ก็รู้ว่า สังขารธรรมทั้งหลายเป็นทุกข์แท้ เพราะความที่ไม่เป็นไปตาม อำนาจใครเลย จึงเห็นตามปัญญาต่อไปว่า “สังขารทั้งปวงเป็นทุกข์ ” ได้แก่ - ปุญญาภิสังขาร (สังขารที่เป็นบุญ) - อปุญญาภิสังขาร (สังขารที่เป็นบาป) อเนญชาภิสังขาร (สังขารที่ไม่หวั่นไหว) กายสังขาร (ลมหายใจ เข้าออกปรนปรือกายให้เป็นอยู่) วจีสังขาร (ความตรึกตรองที่จะพูด) - จิตตสังขาร (ความรู้สึกอยู่ในใจ) จึงเบื่อหน่ายในทุกข์นั้น เป็นทางหมดจดวิเศษ วเส อวตตนาเยว ฯ สังขารธรรมทั้งหลายเหล่านั้น บัณฑิตรู้ว่าไม่ใช่ตัว ว่าเป็นอนัตตา เพราะความเป็นสภาพไม่เป็นไปตามอำนาจเลย และเป็นปฏิปักษ์ แก่ตัวเสียด้วย เราก็ว่างเปล่า เขาก็ว่างเปล่า หาอะไรมิได้เลย เป็นเจ้าของเบญจขันธ์ไม่ได้เลย ท่านจึงยืนยันว่า สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตาติ ธรรมทั้งหลายไม่ใช่ตัว กายต่างๆ ที่เป็นตัวตั้งแต่ กายมนุษย์ ต้องอาศัยธรรม เรียก “มนุษยธรรม” กายทิพย์ กายรูปพรหม กายอรูปพรหม ธรรมเป็นอย่างไร ? ต้องอาศัยทิพยธรรม ต้องอาศัยพรหมธรรม ต้องอาศัยอรูปฌาน - ดวงธรรมใสที่ทำให้เป็นมนุษย์ เท่าฟองไข่แดงไก่ กลางกายมนุษย์ เราได้มาด้วยความบริสุทธิ์ กาย วาจา ใจ เรียก “ธรรม” - ธรรมที่ทำให้เป็นกายต่างๆ ก็มีขนาดใหญ่ขึ้นไปเป็นลำดับ ที่สำเร็จเป็นพระพุทธเจ้า พระอรหันต์ เพราะเดินในกลางดวงธรรมนี้ เดินด้วยศีล สมาธิ ปัญญา วิมุตติ วิมุตติญาณทัสสนะ “ธรรมทำให้เป็นตัว ตัวอาศัยอยู่ในธรรมที่เป็นดวงนั้น” - กายมนุษย์ได้ดวงธรรมมา ด้วยความบริสุทธิ์กาย วาจา ใจ อาศัยดวงธรรมจึงมาเกิดได้ - เทวดาทั้งหยาบละเอียด ได้ดวงธรรมมา เพราะเพิ่มศีล สุตตะ จาคะ ปัญญา