พระสีครามาตาเถรี: การบรรลุฌานและการศึกษา : หน้า 34/57

6.2 พระสีครามาตาเถรี [พระสีครามาตาเถรีกล่าวว่า] tadā tam55 parisam gantvā sutvā sugatabhāsitām sotāpattiphalam patta56 pabbaṁ anagāriyāṁ. (Ap II 34.20) ครั้งนั้น หมอมันได้รับยิ่งที่ประชุม นับภาษิตของพระองค์ดีใจไป ดีแล้ว ได้บรรลุฌานบุตผล ท่องไปข้างหน้า(ออมนาว) ไม่มีเรือน na ciren’57 eva kālena buddhadassanālālasā58 anussatim tam bhāvetvā arahattam apāpunim. (Ap II 34.21) — 55 Ee. Se: tadā tam; Be: tadāham 56 Ee, Be: pattā; Se: patvā ฉบับ Se ใช้คำว่า patvā ผิวอั้แสนิษฐิจากา มาจาก paʔ/áp (Skt. prāʔ/paʔ) ที่ส่งท้ายด้วย -tvä ปัจจุบ หรือที่เรียกว่า Absolute (Abs.) แต่อ Ee, Be: and ใช้คำว่า patta ซึ่งคล้ายมากจาก pa/va แต่ออกท้ายด้วย -tā,-tta ปัจจัย ซึ่ง อาจจะฉายขานว่าเป็น past passive principle (pp.) von Hinüber (1982) ได้วิเคราะห์ให้แจ้ง -tta และ -tva ในด้านต่าง ๆ ทั้งด้าน ตัวอักษร ไวยกรณ์ และอื่น ๆ ประเด็นสำคัญที่ได้ฉายอันคือ -tta เป็น Abs. ที่รูป ศัพท์เก่าแก่อันใหม่ซึ่งลงหลงเหลืออยู่ในพระไตรปิฎก โดยนำหลักฐานมาจากกรรณก ที่ได้กล่าวอิฐพระวินัยไว้วังนี้ sarasi tvam Dabba evarūpaṁ kattā. (Vin III: 16230) อรรถกาได้อธิบายคำว่า kattā ได้ดังนี้ ยา pano kattā ti pathanti tesam ujukam eva เปล่: “แต่พวกเขาหล่านั้นผู้ว่ามาว่า kattā [เพราะคิดว่าเป็นรูปที่] ถูกต้อง” (Sp III: 5817-8 cf. Be Vimativinodanī 1: 2814-18) ถ้าพิจารณาจากข้อมูลของ von Hinüber ผู้วิเคราะห์ผู้วินิจฉัยว่านในกรณีของ Ee, Be: pattā ในกายานั้น ควรจะเป็น Abs. ที่ส่งท้ายด้วย -tā, -tta เนื่องจากมีความ สอดคล้องกับ Se: patvā โดยที่ Se มองเป็นรูป Abs. เชื่อเดียวกัน เพียงแต่แตกต่าง กันที่ต้องท้าย โดย Se ใช้เป็น -tva ปัจจัย 57 Se, Be: ciren-; Ee: cīren-> 58 Be, Ee: -alasa; Se: -sālayā