ปัจจัยในการฟังธรรม : หน้า 56/106

สิ่งเหล่านี้เป็นปัจจัยที่ช่วยให้ผู้ฟังเกิดความศรัทธาเลื่อมใส ตั้งใจฟังธรรมโดยเคารพ และที่ สำคัญการแสดงธรรมของพระองค์ ทรงแสดงธรรม และกลั่นกรองถ้อยคำออกมาจากแหล่งความรู้ อันบริสุทธิ์ ทำให้ผู้ฟังเมื่อน้อมนำใจฟังธรรมย่อมได้บรรลุธรรมตามไปได้ นอกจากนี้ พระพุทธเจ้ายังทรงมีพระปรีชาญาณสาารถแสดงธรรมตามจริตอัธยาศัยของผู้ฟัง ทราบว่าผู้ใดควรฟังธรรมเรื่องใด หมวดใด อันตรงกับพื้นฐานความรู้ ความเข้าใจดั้งเดิม แล้วก็สามารถ แสดงธรรม จนผู้นั้นบรรลุธรรมได้ มีตัวอย่างเรื่องของกุลบุตรท่านหนึ่งได้บวช และฟังธรรมจาก พระสารีบุตร แต่ไม่สามารถบรรลุธรรมได้ พระสารีบุตรจึงได้ส่งลูกศิษย์ไปในสำนักของพระพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าได้ทรงนิรมิตดอกปทุมทอง ค่อยๆ เที่ยว จนภิกษุนั้นเกิดความสลดสังเวช แล้วจึงตรัสคาถาเรื่อง การตัดตัณหา ทำให้กุลบุตรบรรลุธรรมได้ นี่ก็เป็นตัวอย่างประการหนึ่ง ชฏิล 3 พี่น้อง มีอุรุเวลกัสสปะเป็นต้น ท่านเหล่านี้บวชเป็นฤาษีบำเพ็ญตบะทางด้านบูชาไฟ นับถือไฟว่าเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ พระพุทธองค์ได้ทรงแสดงธรรมเกี่ยวกับไฟแก่เหล่าชฎิล ไฟที่พระองค์ทรง แสดงไม่ใช่ไฟภายนอก แต่เป็นไปภายในที่มีพิษร้ายแรงคือ ไฟคือ ราคะ โทสะ และโมหะ ทรงให้ดับไฟ เหล่านี้เสีย ก็จะถึงที่สุดทุกข์ได้” เมื่อชฎิลฟังแล้วก็บรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์ไปได้ พระวักกลิเป็นบุคคลที่จัดอยู่ประเภทราคจริต ท่านชอบติดตามดูพระรูปกายของพระพุทธเจ้า ดังนั้นเมื่อพระองค์ทรงแสดงธรรมโปรดท่าน ก็ทรงแสดงเรื่องขันธ์ 5 ที่ตกอยู่ในไตรลักษณ์จนท่าน ไดบรรลุอรหัตตผล เป็นต้น 4.2.2 ผู้ฟังต้องมีความพร้อมในการฟังธรรม มีเรื่องเล่าว่า มีอุบาสก 5 คน มาฟังธรรมกับพระพุทธเจ้า แต่ก็ได้ผลต่างกัน อุบาสกคนหนึ่ง นั่งหลับ คนหนึ่งนั่งขีดเขียนแผ่นดิน คนหนึ่งเขย่าต้นไม้ คนหนึ่งแหงนคอดูอากาศ อีกคนหนึ่งฟังธรรม โดยเคารพ คนทั้ง 4 นั้น ไม่ได้รับผลจากการฟังธรรม ไม่ได้บรรลุธรรมใดๆเลย แต่คนสุดท้ายได้บรรลุ โสดาปัตติผล ดังนั้น ความพร้อมในการฟังธรรมจึงเป็นสิ่งที่สำคัญ หากผู้ฟังไม่พร้อม มีนิวรณ์ 5 เข้าครอบงำ มีจิตฟุ้งซ่านกระสับกระส่าย จิตไม่เป็นสมาธิ การฟังธรรมก็ไม่อาจจะบรรลุผลได้ 4.2.3 อุปนิสัยของผู้ฟังที่สั่งสมมาในอดีต ในที่นี้รวมถึงอุปนิสัยที่อาจจะเกิดขึ้นในภพก่อนๆ จนกระทั่งอุปนิสัยในปัจจุบันมีผลต่อการฟังธรรม และได้รับผลจากการฟังธรรมว่าจะมีได้มากน้อยเพียงไร พระพุทธเจ้าได้จัดแบ่งอุปนิสัยที่สั่งสมไว้ในภพก่อนๆ ขุททกนิกาย ธรรมบท, มก. เล่ม 43 หน้า 128-130 * วินัยปิฎก มหาวรรค, มก. เล่ม 6 หน้า 87-106. *ขุททกนิกาย ธรรมบท, มก. เล่ม 47 หน้า 42. บทที่ 4 เทคนิคการวางใจในขณะฟังธรรม DOU 47