หลักธรรมสำคัญ 5 ประการ สำหรับการฟังธรรมและการทำสมาธิ : หน้า 59/106

จากอาการที่ทรงแสดงเป็นรูปกระบวนการข้างต้น ทำให้เราพบว่าสภาพจิตของผู้ฟังในขณะนั้นว่า ได้มีการปรับการพัฒนา การเพิ่ม หลักธรรมสำคัญ 5 ประการ คือ 1. สัทธา ความเชื่อมั่นในพระพุทธคุณ ในตัวผู้แสดงธรรม ให้เพิ่มพูนขึ้นจนทำลายความไม่เชื่อ ความสงสัย ความโลภ ความโกรธ ให้สงบลงไปตามลำดับ 2. วิริยะ ความกล้าหาญ เข้มแข็งทางกายและจิต จนสามารถขจัดความเกียจคร้าน ความเห็นแก่ ความสะดวกสบาย ความเพลิดเพลินในสิ่งที่ตนสัมผัสในขณะนั้นๆ ให้คลายลงไปตามลำดับ 3. สติ ความระลึกได้ ระลึกทัน นึกออก จนกลายเป็นผู้มีสติที่ช่วยให้ตื่นตัวอยู่ทุกขณะ ย่อมทำหน้าที่ ขจัดความขาดสติ ความหลงลืม ความเผลอเรอ ความเลอะเลือน ออกไปตามลำดับ 4. สมาธิ ความตั้งใจมั่น มีกำลังเพิ่มขึ้นจนสามารถขจัดความฟุ้งซ่าน ความซัดส่ายของจิต จนสามารถ สงบนิวรณ์ 5 ประการ ไปได้ตามลำดับขั้นตอนของสมาธิ 5. ปัญญา ความรอบรู้ ที่จะต้องมีกำลังในการขจัดความหลง ความไม่รู้ออกไป จนมีความรู้ เห็นตามความเป็นจริง ลด ละ ตัณหา มานะ ทิฏฐิลงได้มากพอควร เป็นปัญญารักษาตนเอง คุ้มครองตนเองได้ หลักธรรมทั้ง 5 ประการนี้ เรียกว่า พละ แปลว่า ธรรมเป็นกำลัง ที่สามารถขจัดอำนาจอิทธิพลของ อกุศล ที่ตรงกันข้ามกับตน จนจิตใจมีความมั่นคงในธรรมนั้น ที่เรียกว่า อินทรีย์ คือ เป็นใหญ่ในหน้าที่ของตนเอง ที่กล่าวมาข้างต้นนี้ จะทำให้เห็นว่าการฟังธรรมจะเกิดผลสูงสุด คือ ผู้แสดงธรรมต้องมีคุณธรรม มีภูมิรู้ภูมิธรรมที่จะแสดงธรรมได้ ทั้งผู้ฟังธรรมก็ต้องมีคุณสมบัติเพียงพอที่จะรองรับธรรมะได้ และในการ ฟังธรรมนั้น หากผู้ฟังสามารถปล่อยใจไปตามกระแสธรรมได้ ก็ย่อมทำให้บรรลุธรรมขั้นใดชั้นหนึ่งแม้ใน ขณะฟังธรรมนั้นเอง ในการฟังธรรมเพื่อปฏิบัติสมาธิก็เช่นกัน การฟังธรรมและปล่อยใจทำตามผู้นำ ผู้มีประสบการณ์ในการทำสมาธิก็สามารถที่จะน้อมนำใจของผู้ฟังให้เข้าถึงฝั่งแห่งใจหยุดนิ่ง สามารถ บรรลุธรรมได้ 4.3 การปล่อยใจตามเสียงของผู้นำ นับเป็นเรื่องธรรมดามาก ที่ผู้ฝึกปฏิบัติสมาธิใหม่ทุกคนจะยังไม่สามารถประคับประคอง หว่านล้อม น้อมนำ หรือควบคุมความคิดของตนเองได้ ทั้งนี้เพราะยังไม่แม่น และยังไม่มั่นคงในตำแหน่งที่ตั้งของใจ คือ จุดศูนย์กลางกายฐานที่เจ็ด จึงทำให้เมื่อลงมือปฏิบัติสมาธิทีไร ใจของผู้ฝึกใหม่จะมีปกติไม่ยอมอยู่กับที่ ไม่มั่นคงทุกทีและเพราะว่าใจไม่อยู่กับที่หรือไม่มั่นคงนี่เองที่เป็นเหตุให้ใจมักเผลอวิ่งตามเรื่องราวของความคิด ที่ผ่านเข้ามาออกไปภายนอกที่ตั้งได้เรื่อยๆ เพราะธรรมชาติของใจหากไม่ตั้งอยู่ ณ ศูนย์กลางกายฐานที่เจ็ด ย่อมมีแต่จะคิดวนไปวนมาในเรื่องราวต่างๆ ที่ล้วนผ่านเข้ามาเพื่อชักนำใจให้หลุดออกจากที่ตั้งทั้งสิ้น หน้า 84-85. พระราชธรรมนิเทศ (ระแบบ ฐิตญาโณ), พุทธวิธีเผยแผ่พระพุทธศาสนา, (กรุงเทพฯ: พรศิวการพิมพ์, 2542), 50 DOU สมาธิ 4 เทคนิคการทำสมาธิเพื่อเข้าถึงพระธรรมกาย