พระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร) 67 : หน้า 26/67

พระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร) 67 “ปัญญาที่จะแสดงต่อไปนี้เป็นตัวสำคัญนัก แต่ว่าไม่ค่อยจะได้แสดง ที่วัด ปากน้ำนี่ สมภารผู้เทศน์นี้ได้มาจำพรรษาอยู่วัดปากน้ำนี้ ๓๗ พรรษาแล้ว แต่ว่า ในทางปัญญาไม่ค่อยแสดงมากนัก แสดงในศีล สมาธิเป็นพื้นไป ที่นี้ตั้งใจจะแสดง ทางปัญญา” ปัญญาที่พระผู้มีพระภาคมีพร้อมแล้ว อันเป็นข้อปฏิบัติให้ถึงความเกิดดับ ปัญญาที่รู้ความเกิดดับนั่นเป็นตัวสำคัญ ปัญญามีแต่รู้ ไม่ใช่เห็น “เมื่อถึงพระอริยบุคคลแล้วเป็นธรรมกายแล้ว ถ้ามารไม่ขวางนะ ความเห็น ของตาไปแค่ไหน ความรู้ของทางปัญญาก็ไปแค่นั้น ความจำก็ไปแค่นั้น ความคิด ก็ไปแค่นั้น” ความรู้มาจากไหน ? ใจ ประกอบด้วยความรู้ ความคิด ความจำ ความเห็น หยุดเข้าซ้อนเป็นจุดเดียว เรียกว่า “ใจ” ดวงรู้ ซ้อนในดวงคิด ดวงคิดซ้อนอยู่ในดวงจำ ดวงจำซ้อนอยู่ในดวงเห็นเป็นชั้นๆ ที่ตั้งของเห็น จำ คิด รู้ อยู่ในศูนย์กลางกายมนุษย์ เป็น “ดวงธรรม” ที่ทำให้เป็นกายมนุษย์ ได้ ถ้าธรรมดวงนั้นมีอยู่ มนุษย์ก็ไม่ดับ ถ้าดวงธรรมผ่องใส มนุษย์ก็รุ่งโรจน์ ดวงธรรมนี้ที่เป็นที่ตั้งของเห็น จำ คิด รู้ ซ้อนกัน ๔ ดวงเป็น “ใจ” ถ้า “ใจหยุด” เป็นจุดเดียว ท่านยืนยันเป็น “สมาธิ” สมาหินํ ฯ จิตตั้งมั่น หยุดเป็นจุดเดียวกัน รู้ตามความจริงทีเดียว สมาธินี่แหละเป็นต้นของปัญญา เข้าถึงสมาธิก่อน แล้วมีปัญญา ปัญญาเป็นของละเอียดมาก เข้าถึง “ดวงปัญญา” เรียกว่า เป็น “ผู้มีปัญญา” ศีล ธรรมในพระพุทธศาสนา มี ๕ ดวง องค์ ๑๐ องค์ ๑๐ คือ มรรคมีองค์ ๘ รวมกับ สัมมาญาณัง และ สัมมาวิมุตติ องค์ ๘ ย่อลงมาเป็น ศีล สมาธิ ปัญญา องค์ ๑๐ ย่อลงมาเป็น ศีล สมาธิ ปัญญา วิมุตติ วิมุตติญาณทัสสนะ (๕ ดวง) ศีลอยู่ในกลางดวงธรรม ที่ทำให้เป็นกายนั่นแหละ อยู่เป็นชั้นๆ เข้าไปตั้งแต่กายมนุษย์ถึง กาย พระอรหัตละเอียด เพราะเป็นที่ตั้งของดวงทั้ง ๕ ทั้ง ๑๘ กาย ศีล สมาธิ ปัญญา จึงอยู่กลางดวงธรรมนั้นๆ ดวงศีล อยู่กลางดวงธรรมกายมนุษย์ ดวงสมาธิ อยู่กลางดวงศีล ดวงปัญญา อยู่กลางดวงสมาธิ ดวงวิมุตติ อยู่กลางดวงปัญญา ดวงวิมุตติญาณทัสสนะ อยู่กลางดวงวิมุตติ กายมนุษย์ละเอียด อยู่กลางดวงวิมุตติญาณทัสสนะ