การเข้าถึงฌานต่างๆ ในพระพุทธศาสนา : หน้า 24/67

พระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร) 65 ใจกายมนุษย์ละเอียดอยู่ในฌานนี้ ยังใกล้ของหยาบนัก เราจะทำให้สูงขึ้นกว่านี้ ใจกายมนุษย์ละเอียด ก็ขยายจากปฐมฌานของกายมนุษย์ละเอียด หยุดนิ่งอยู่ศูนย์กลาง ดวง ธรรมที่ทำให้เป็นกายมนุษย์ละเอียด หนักเข้าก็ถึงดวงอีกดวง เรียกทุติยฌาน เป็นกายทิพย์ทีเดียว กาย ทิพย์ละเอียดเข้าฌาน อาศัยกายทิพย์หยาบเข้าฌานต่อไป แต่ทีนี้ไม่มีวิตก วิจาร เหลือแต่ปีติ เพราะ ดีกว่า ใสสะอาดกว่าเก่า ปีติเต็มส่วน นิ่งเฉยกลางนั้น ใจกายทิพย์ละเอียดขยายจากฌานที่สอง ได้ฌานดวงใหม่ คือ ตติยฌาน กายรูปพรหม กาย รูปพรหมละเอียด เข้าฌานนั้น โดยอาศัยกายรูปพรหมหยาบนั่งนิ่งในดวงตติยฌาน ในนี้ไม่มีปีติ มี แต่สุขกับเอกัคคตา นิ่งเฉยอยู่กับสุขนั้น กายรูปพรหมรู้ว่าละเอียดกว่านี้มีอีก ใจกายพรหมละเอียดก็ขยายจิตจากตติยฌาน นิ่งอยู่กลางดวงจิตของตัว กลางของกลาง กลาง ของกลาง ถูกส่วนเข้า ผุดขึ้นมาอีกดวง เป็นดวงที่สี่ เข้าถึงจตุตถฌาน อาศัยกาย อรูปพรหมหยาบ และละเอียดเข้าจตุตถฌานไป หนักเข้าเป็นอุเบกขา มีแต่ใจเฉย สติบริบูรณ์ ใจกายอรูปพรหมละเอียด ก็หยุดนิ่งในศูนย์กลางดวงธรรมที่ทำ ให้เป็นกายอรูปพรหมละเอียด อยู่ศูนย์กลางจตุตถฌาน จะเข้าอรูปฌานต่อไป เข้าอากาสานัญจายตนฌาน วิญญาณัญจายตนฌาน อา กิญจัญญายตนฌาน เนวสัญญานาสัญญายตนฌาน ต่อไปนี้ใช้กายรูปพรหมละเอียดไม่ได้ ใช้กาย อรูป พรหมกายเดียวเข้าฌาน นี้เป็นฌานในภพ ฌานทั้ง ๔ เป็นสมาธิโดยปริยายเบื้องสูง ๔