ข้อความต้นฉบับในหน้า
หลักฐานธรรมาภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับวิชาการ
บันทึกการเดินทางของพระกิญจิวน สวนจ้าง (รู้จักกันในภาษาไทยว่า
พระถังซัมจัง) ระบุว่า พระพุทธศาสนาเดินทางเข้ามาสู่ดินแดนฉันตรวจและ
เอเชียกลางโดยพ่อค้า 2 ท่านคือ ตุบสะและถัลลิย อุบาสสองท่านแรกใน
พระพุทธศาสนา ผู้ถวายภัตตาหารมือแรกแด่พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทั้งสอง
ท่านเป็นชาวเบกเตรีย (Dietz 2007: 59-60) นอกจากนั้น อรรถกถาดูวิังก์
สูตรยังกล่าวถึงเรื่องราวของพระเจ้าปุกษัตดิ์เป็นอัคริของแคว้นคันธาร
ในนครตักสิลา ได้รับบรรพธนาการจากพระเจ้าพิมพิสารที่เขียนจารึกบน
แผ่นทองคำธนาคารุณของพระรัตนตรัยและการทำสมาธิแบบอาณาปนาสต
จึงเกิดพระดีแรงกล้าในข่าวการบังเกิดขึ้นของพระรัตนตรัย และทรงปฏิบัติ
ธรรมด้วยตนเองตามวิธีการที่พระเจ้าพิมพิสารจารีใว้แผ่นทองคำนั้นจึงได้
ฐานสมบัติ จึงสละราชสมบัติเสด็จออกผจญช็อคฤต่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้า44
อันนี้ ในมหาปรีนิพพานสูตร ทิพันกาย ตอนได้ว่าด้วยการแบ่งพระบรม
สรรฑรกถูไปบูชา มีข้อความว่า มพระเถี่ยมแก่องค์หนึ่งซึ่งอยู่ในคันธ
ประ (D.II.167) ซึ่งในอรรถถกถาไม่มีการขยายความใดๆ อย่างไรก็ดี เรื่องนี้ได้
มาสอดคล้องกันกับบันทึกของพระกิญจิวนซึ่งกล่าวถึงการเดินทางไปยังดิน
แดนที่เคยเป็นส่วนหนึ่งของคันธาระ ซึ่งนักวิชาการประเมินว่าน่าจะเป็นอัดดาว
ในปัจจุบัน ท่านสวนจ้างบันทึกไว้ว่า ในเวลานั้นยังคงมีร่องรอยของพระสัญจักษ์ขนาด
ใหญ่หลงเหลือให้เห็นซึ่งท่านได้รับการบอกเล่าจากคนในพื้นที่ว่า ในพระสัญจ
44 อรรถกถาดูวิังก์สูตร กล่าวถึงเหตุการณ์ว่า ภายหลังจากท่านปกคลาดเดิรทางรอนแรมไปเพื่อ
จะเข้าเฝ้าพระสัมมาสัมพุทธเจ้านิดชำนามอธิษฐานนั้นแล้วนั้น พระพุทธองค์เสด็จไปโปรด ท่านได้
ฟังธรรมจากพระพุทธองค์จนมีดวงตาเทิรธรรม บรรลุอารมณ์ผล ก่อนที่จะถูกแม่โจควิในวันนี้ รุ่งขึ้น
เมื่อมรรคภาพแล้วไปยังเกิดในวิตารพรมโลกและบรรลุพระอรหันต์ ณ ที่นั่นเอง (MA.V.33-62)
112 | ดร.ชนิดา จันทารศรีโล