การเดินทางของพระพุทธศาสนาในดินแดนเอเชียกลาง : หน้า 143/604

ดินแดนทั้งสองนี้ควบคู่กัน (พัน ดอกบัว 2554) หรือกล่าวรวมๆ กัน (Dietz 2007) ในการเรียกชื่อดินแดนในตอนเหนือ ฝั่งตะวันตกเฉียงเหนือของอินเดีย ตอนบนของประเทศอัศพากษสถาน ปากิสถาน และแคชเมียร์ (คำมีริ)42 รวม ไปถึงบริเวณประเทศอุ้ตูซูเกิสถาน ทาจิกิสถาน เตอร์กเมนิสถาน คีร์กีซสถาน ทินด และพื้นที่ฝั่งตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศจีน การศึกษาทางประวัติศาสตร์บ่งบอกถึงการเดินทางของพระพุทธศาสนา เข้าสู่ดินแดนที่เรียกว่า คัศมีระ-ค้นาธาระ43 หรือ ค้นาธารโบราณหลายรอย ตั้งแต่พุทธกาลเป็นต้นมา รวมถึงการเผยแพร่พระพุทธศาสนาจากอินเดียผ่าน คัศมีระ-ค้นาธาระไปสู่เอเชียกลางและประเทศจีน ซึ่งหลักฐานทางโบราณคดี บ่งชี้ว่า น่าจะเป็นการเดินทางไปกับเส้นทางสายการค้าทางไกลมากว่าที่จะ เป็นการแพร่ขยายออกไปตามลำดับ (Neelis 2000: 919-21)