อริยบุคคลและคุณธรรม : หน้า 155/180

อริยบุคคล คือ ผู้ไกลจากกิเลส หรือ บุคคลผู้บรรลุธรรมวิเศษ มีโสดาปัตติมรรค เป็นต้น ไม่ทำบาป อกุศลแม้เพียงเล็กน้อย สามารถสละชีวิตของตนได้เพื่อรักษาคุณธรรมเอาไว้อีกทั้งมีความบริสุทธิ์ทั้งกายวาจา ใจ จึงได้รับการขนานนามว่า พระอริยเจ้า และไม่ว่าจะอยู่ในเพศภาวะของบรรพชิตหรือคฤหัสถ์ เป็น มนุษย์หรือเทวดาก็เป็นพระอริยบุคคลได้เหมือนกัน อนุสัย คือ กิเลสที่แฝงตัวนอนเนื่องอยู่ในสันดาน มี 7 ประการ คือ 1. กามราคะ ความกำหนัดยินดี 2. ปฏิฆะ ความหงุดหงิด 3. ทิฏฐิ ความเห็นผิด 4. วิจิกิจฉา ความลังเลสงสัย 5. มานะ ความถือตัว 6. ภวราคะ ความกำหนัดในภพ 7. อวิชชา ความไม่รู้ สังโยชน์ คือ กิเลสที่ผูกมัดใจสัตว์ หรือธรรมที่มัดใจสัตว์ไว้กับ ทุกข์ มี 10 ประการ คือ โอรัมภา คิยสังโยชน์ สังโยชน์เบื้องต่ำ 5 ประการ ได้แก่ 1. สักกายทิฏฐิ 2. วิจิกิจฉา ความเห็นเป็นเหตุถือตัวถือตน ความลังเลสงสัย 3. สีลัพพตปรามาส ความถือมั่นในศีลพรต 4. กามฉันทะ ความพอใจในกามคุณ 5. พยาบาท ความคิดแค้นผู้อื่น และอุทธัมภาคิยสังโยชน์ สังโยชน์เบื้องสูง 5 ประการ ได้แก่ 6. รูปราคะ 7. อรูปราคะ 8. มานะ 9. อุทธัจจะ 10. อวิชชา 7.2 โสดาบันโลกุตรภูมิ ความติดใจในรูปธรรมอันประณีต ความติดใจในอรูปธรรม ความถือตัวว่าเป็นนั่นเป็นนี่ ความฟุ้งซ่าน ความไม่รู้จริง ภูมิของพระโสดาบัน เป็นโลกุตรภูมิชั้นต้น เป็น 1 ใน 4 ของโลกุตรภูมิ 7.2.1 ความหมายของโสดาบันโลกุตรภูมิ โสดาบันโลกุตรภูมิ คือ ภูมิที่พ้นจากภพ 3 ของผู้ถึงกระแสพระนิพพาน เป็นพระอริยบุคคลชั้นต้น พระโสดาบันเป็นสัทธานุจารี จะมีความเลื่อมใสแบบไม่สงสัยในพระรัตนตรัย และศีลไม่ขาดตลอดไป จัด เป็นทักขิไณยบุคคลหนึ่งใน 8 จำพวก ป ร โ ล ก วิ ท ย า DOU 145