ธรรมาธรรมและความสอดคล้องในคัมภีร์จีน : หน้า 65/74

ธรรมาธรรม วาสนาวิชาการทางพระพุทธศาสนา ปีที่ 5 ฉบับที่ 2 (ฉบับรวมเล่มที่ 9) 2562 5. สรุปและข้อเสนอแนะ บทความนี้ได้เสนอความคิดเห็นด้านในคัมภีร์จีนที่มีความโดยรวมสอดคล้องกับความคิดเห็นของบา โดยคาในคัมภีร์ทั้ง 2 ฝ่ายล้วนเป็นความคิดเห็นเนื้อเรื่องคล้ายกัน ในการศึกษาครั้งนี้ได้พบความคิดเห็นในจำนวน 37 คำถาม ที่สามารถเทียบเคียงกันได้กับความคิดเห็นจีน สันนิษฐานได้ว่าเป็นความคิดเห็นที่มีปรากฏอยู่ซ้ำที่สุดตั้งแต่ยุคแตกนิกาย ในจำนวนนี้มี 7 คำถาม ที่ปรากฏความสอดคล้องกันระหว่างในคัมภีร์จีนกว่านิภาษงหรือก็นิกายมหาสังฆิก จึงอาจสันนิษฐานถึงความเก่าแก่ของ 7 คำถามนี้ไปก่อนที่กลียคนครั้งที่ 2 นอกจากนี้ข้อความถึง 2 คำถาม ที่ปรากฏอยู่ในคัมภีร์ถึง 4 นิเกย ได้แก่ ถวา สวดสติติว ท มหิสกะ และรวมคุโฑ กล่าวคือ คำภา ในกลสพิดกาคาถาที่ 5 (ตรงกับคำในคาถาที่ 6 ของที่ตีโสภาดก) และ คาถาที่ 7 ทั้งสองคาถามีส่วนปรากฏอยู่ในเนื้อหาของคาถาดรเรื่องเดียวกัน มีสาระเกี่ยวเนื่องด้วยการสร้างสันติกภาพและความสมัคคีปรองดอง อันเป็นแนวคิดสำคัญประการหนึ่งสำหรับการอยู่ร่วมกันในสังคม หากนับคาถาดรบทกวดีกว่า 7 คาถาที่ Lv, Lihua นำเสนอว่ามีความสอดคล้องกับคาถาในฤๅษวรรคพาหิรจีน (แต่เนื้อเรื่องชาดกมีความต่างกันอยู่บ้าง) ก็จะได้คาถาดรจำนวน 44 คาถาที่อาจรับถ่ายทอดสืบต่อกันมาในคัมภีร์จีนด้วย โดยมีเนื้อความของคาถาดรคล้องกันอย่างมาก จากการศึกษาคาถาดรที่มีความสอดคล้องกัน ยังได้พบข้อสังเกตเพิ่มเติมบางประเด็น กล่าวโดยสรุปคือ 81 Lv, Lihua (2001: 1-25)