ชีวิตและการเรียนรู้ของท่าน : หน้า 15/170

เรื่อยไป เสร็จกิจสิบหก ไม่ตกกันดาร เรียกว่านิพพานก็ได้” ท่านได้ช่วยโยมของท่านทํางานตั้งแต่ยังเยาว์วัย จน เมื่ออายุประมาณ 4 ขวบ น้าชายของท่านได้บวชเป็นพระ ภิกษุอยู่ที่วัดสองพี่น้อง โยมของท่านจึงส่งให้ท่านไปเรียน หนังสือปฐม ก.กา ตามหลักสูตรการศึกษาในสมัยนั้น อยู่มา ไม่นาน พระน้าชายได้ย้ายไปจำพรรษาที่วัดหัวโพธิ์ อำเภอ ท่านก็ได้ติดตามไปเรียนหนังสืออยู่ที่นั่นประมาณ ต่อจากนั้นพระน้าชายท่านย้ายไปจําพรรษาที่วัด กัลยาณมิตร ธนบุรี ส่วนท่านเองได้ย้ายไปเรียนต่อที่วัดบาง ปลา อำเภอบางเลน จังหวัดนครปฐม ซึ่งสมัยนั้นพระอาจารย์ ทรัพย์เป็นเจ้าอาวาส เมื่อได้เล่าเรียนอยู่ที่นั่นประมาณ ๒ ปี มีความรู้ภาษาไทยและภาษาขอมพอสมควรแล้ว ท่านได้กลับ สองพี่น้อง ๔ เดือน ไปช่วยดูแลงานที่บ้าน เมื่อกลับมาอยู่บ้านได้ประมาณ ๑ ปี ขณะนั้นท่านอายุ ได้ ๑๔ ปี โยมพ่อก็ถึงแก่กรรม ท่านจึงได้ไปช่วยดูแลการค้า ข้าวแทน ขณะนั้นที่บ้านท่านมีเรือบรรทุกข้าวสองลำ พร้อม ทั้งลูกเรือหลายคน ภารกิจใหม่ของท่านคือล่องเรือค้าข้าว ระหว่างสองพี่น้องกับกรุงเทพฯ เดือนละ ๒-๓ ครั้ง ใน ระหว่างทำการค้านั้น ท่านได้รับความยอมรับนับถือจากลูก เรือมาก ด้วยความที่ท่านเป็นคนเด็ดขาด มีวิริยะอุตสาหะใน ๑๕