การทำความเข้าใจตนและธรรม : หน้า 157/170

“เออ! ถ้าหาตัวก็ดีแล้ว นั่งลงซิ เราจะบอกตัวให้ พระองค์ก็รับสั่งให้ราชกุมารสามสิบนั้นนั่งและให้มเหสี อีกยี่สิบเก้านั้นนั่งลงด้วยพร้อมกัน พระองค์ก็ทรงแสดงถึงตัว ก็ตรงกันกับ "อตฺตที่ปา อตฺตสรณา นาญญสุสรณา ธมฺมที่ปา นาบุญสุสรณา” เมื่อท่านเข้าใจดังนี้ ขอเชิญท่านทั้งหลาย จงเงี่ยโสตสดับรองรับรสพระธรรมเทศนาในเรื่องสิ่งที่เป็นเกาะ เป็นที่พึ่งของตัวสืบต่อไป แปลตามวาระพระบาลีว่า อตฺตทีปา มีตนเป็นเกาะ อตฺตสรณา มีตนเป็นที่พึ่ง นาญญสุสรณา สิ่งอื่นไม่ใช่ ธมฺมทีปา มีธรรมเป็นเกาะ ธมฺมสรณา มีธรรมเป็นที่พึ่ง นาญฺญสฺสรณา สิ่งอื่นไม่ใช่ นี้จึงรู้ใจความตามวาระพระบาลีให้แจ่มชัดเสีย ให้แน่ ในใจว่าตนนี่แหละเป็นเกาะเป็นที่พึ่งตอนหนึ่ง ตอนที่สอง รองลงไป ธรรมนั่นแหละเป็นเกาะเป็นที่พึ่ง ที่จะฟังเทศนา เรื่องนี้ออก เราต้องรู้จักตน ต้องรู้จักธรรมเสียก่อน คําว่า “ตน” นั้นหมายถึงอะไร? ตนนั้นหมายหลายชั้น กายมนุษย์เรานี้ก็เรียกว่าตน กายมนุษย์ละเอียดก็เรียกว่าตน กายทั้ง ๑๘ กายซึ่งเหนือๆ ขึ้นไปโดยลำดับจนถึงกายพระ ๑๕๗