ยมกวรรควรรณนา: การศึกษาเรื่องราวทางธรรม : หน้า 8/80

ศาลาธรรมบท ภาค ๑-๘ (๔) ๑. ยมกวรรควรรณนา ๑. เรื่องพระจักขุปาลเถระ [9] มโนปุพฺพงฺคมา ธมฺมา มนสา เจ ปทุฏฺเฐน ตโต นํ ทุกฺขมเนวติ มโนเสฎฐา มโนมยา ภาสติ วา กโรติ วา จกฺก๋ว วหโต ปท. “ธรรมทั้งหลาย มีใจเป็นหัวหน้า มีใจเป็นใหญ่ สําเร็จแล้วด้วย ใจ, ถ้าบุคคลมีใจร้าย พูดอยู่ก็ดี ทำอยู่ก็ดี, ทุกข์ย่อมไปตามเขา เพราะเหตุนั้น ดุจล้อหมุนไปตามรอยเท้าโค ผู้นำแอกไปอยู่ฉะนั้น ชราชชชริตา โหนติ ยสุส, โส วิทตตถาโม หตุถปาทา อนสฺสวา กถ ธมฺม จริสสติ, มือและเท้าของผู้ใด ทรุดโทรมไปเพราะชรา ว่าไม่ฟัง ผู้นั้นมี เรี่ยวแรงอันชรากำจัดเสียแล้ว จักประพฤติธรรมอย่างไรได้