การค้นหาหนทางสู่การพ้นทุกข์ : หน้า 20/258

พวกที่ตั้งเถินไปมีความเห็นว่า ต้องทรมานตนเองทั้งร่างกายและจิตใจ เพื่อให้ผู้อื่นอำนาจสูงสุดซึ่งสมมติเรียกกันว่าวิญญาณเป็นเจ้า เกิดความสงสารเห็นใจ จะได้ช่วยให้พ้นทุกข์เพราะเข้าใจว่า การทำอย่างนี้จึงระดับกิเลสได้ ซึ่งเป็นวิธีการที่ผิดจากทางมรรคผลนิพพาน นอกจากทำให้ร่างกายทรุดโทรมแล้วยังนั่นทอนกำลังสติปัญญาของตนเองด้วยอีกพวกหนึ่งก็ปล่อยตัวปล่อยใจให้ไปตามกระแสกิเลส เพราะเข้าใจผิดคิดว่า ถาจะพ้นทุกข์ได้ ต้องแสวงหา ความสนุกสนานเพลิดเพลินในทางโลก พาตัวไปพัวพันหมกมุ่นอยู่ในเรื่องถามคุณต่าง ๆ ยินดีในรูป เสียง กลิ่น รส สัมผัสที่ชอบใจ ซึ่งในที่สุดก็มีความทุกข์ ความคับแค้นใจเป็นผล แล้วก็ยังไม่พ้นจากความทุกข์อีกเช่นกัน จนกระทั้งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าบังเกิดขึ้นในโลก พระองค์ได้ทรงทดลองกระทำทั้งสองวิธีการ แล้วทรงเห็นว่าพึ่งสองวิธีนั้นไม่เกิดประโยชน์ ไม่เป็นไปเพื่อการดับทุกข์ ไม่ทำให้บรรลุมรรคผลนิพพาน เพราะไม่มีพระผู้เป็นเจ้าองค์ใดจะบันดาลให้พ้นทุกข์ได้ การทรมานก็เป็นการลำบากเปล่า หรือความสนุกสนานเพลิดเพลินในทางโลกก็แค่เพียงกลบทุกข์เท่านั้น ไม่ใช่เป็นการแก้ทุกข์ เมื่อแก้ทุกข์ไม่ได้ไม่พ้นทุกข์ ดังนั้นท่านจึงเลิกกระทำทั้งสองวิธีมุ่งแสวงหาวิธีอื่นต่อไป แล้วในที่สุดก็ทรงค้นพบหนทาง