การเห็นด้วยตาธรรมในวิปสนา : หน้า 99/258

Becauseนัน วิปสนาก็งหมายเอาตั้งแต่ธรรมกายไปนั่นแหละ เป็นผู้ที่เห็นอย่างวิสาสะ แจ่มแจ้ง และแตกต่างจากการเห็นด้วยตาสัตว์โลกที่อยู่ในภาพ ๑ คือ เห็นด้วยตาอุปมารูป รูปพรหม เทวดา มนุษย์ เป็นนั้น ต้องกายธรรมนันแหละ ถึงจะเป็นวิปสนา เห็นด้วยธรรมจักฺฐ คือ ดวงตาธรรมของท่าน ซึ่งเห็นได้ทุกทิศทุกทางในเวลาเดียวกัน ซึ่งมันอัศจรรย์ อยู่ที่เดียวนั่น แต่เห็นทั้งซ้าย ขวา หน้า หลัง ล่าง บน พร้อมกันได้ในเวลาเดียวกัน ตรงนี้ล้ออรรถ แต่จะเรียกว่า เห็นอย่างวิสาสะ และแจ่มแจ้งไม่ลุ่มเหรอ เห็นแล้วหายสงสัย เหมือนลายช่อกกล้วยในที่มืดเอามากลางแจ้ง พออยู่ในที่มืด เอ้! มันเป็นงู หรือเชือก หรือก้านกล้วย หรืออะไรแน่ แต่พอดึงมากลางแจ้งอ่อ! เป็นเชือก ก็จะแตกต่างจากดวงตาอื่นทั่วไปอย่างที่ได้กล่าวมาแล้ว เห็นถึงไหนก็ไปถึงตรงนั้น เห็นดี ก็รู้ว่าดี เห็นปัจจุบันก็รู้ปัจจุบัน เหอนอนาคตก็รู้อนาคต เห็นอย่างไรวิปสนาฯ คือ เห็นบันทร์ ๕ อายุนะ ๑๒ ธาตุ ๑๘ อินทรีย์ ๒๒ อริยะ ๕ ปฏิจจสมุปบาท ๑๒ ภูมิ ๕ นี้แหละ ตาอื่นไม่เห็น ตามมนุษย์ไม่เห็น ไปนั่งคิด ฟังซ่านก็ไม่เห็น มันต้องเห็นด้วยธรรมกาย