การวิเคราะห์ลำไส้เวทนา อารามยา : หน้า 19/115

ประโยค - อธิบายลำไส้เวทนา อารามยา - หน้า 18 ลงเหละมาแล้ว แต่ผู้คนนำสมมติคำว่ากล้าว่าความเบื่อหน่ายอีก คือ เรื่องราวหรือการกระทำยังไม่มาถึงส่วนคิด กาล นี้ ท่าน บัญญัติให้เปล่า "จัก-แล้ว" แต่ถามว่า อาคม ให้เปล่า "จัก ได้-แล้ว" เช่น อุ. ว่า ภิกขเว สาลี เอกาสากโก ปุยาม มุข ทาดู อนุปีสุต สพพุทธิ สพพุทธิสาลี สพพุทธิสาลี สพพุทธิสาลี ภิกษุทั้งหมด ถวายพรหมณ อภิสสต, สพพุทธิอภิสสต; ภิกษุทั้งหมด ถวายพรหมณ เอกฤาอัญ จักได้อานแล้วเพื่ออนันให้ในสมยามายะรซร์ เขาจัก ได้แล้วซึ่งหมดด ๑๖ แห่งว่าดังงบปอง, ถาว่าเขาแล้วอาจแล้วเพื่อ อันในสมยามายะรซร์ เขาจักได้แล้วซึ่งหมดด ๘ แห่งวัดทั้งปวง. นี้แสดงให้เห็นว่า เรื่องราวได้เสร็จสิ้นมาแล้ว แต่ภายมากกว่านั้น ถึงอีกครั้งหนึ่ง ในฐานะเช่นนี้ ประโยคหน้าต้องมีคำปรึกษือ สนะ (ถ้า) เสมอ เพราะเป็นคำสมมติคำว่า แต่การนั้นก็เป็นไปจริง ตามที่กล่าวไม่ เพราะผู้นั้นมิได้คั่งถึงกล่าว วิธีสังเกตกาล การที่เราจะกำหนดครูได้ว่า กริยาสพท์นี้เป็นกาลอะไร ต้องอาศัย วิถีตินเป็นหลักสังเกต เพราะกริยาสพท์ประกอบด้วยวิถีตินแต่ละหมวด ย่อมบงให้ทราบกาต่อไปในตัวด้วย ดังนี้:- กริยาสพท์ใด ประกอบด้วยวิถีติตัวเดียวในหมวดของ วิถีตินทั้ง ๓ นี้ คือ วัตตมนา ปัญญมี และ สัตตมี กริยาสพท์นั้น ย่อมบอก ปัจจุบันกาล กริยาสพท์ใด ประกอบด้วยวิถีติตัวเดียวในหมวดของ