สาระแห่งพุทธชนะอัพภาส : หน้า 67/115

ประไภษณ์ - อภิปรายลำไกลวาทกร อามาย - หน้าที่ 66 กิ แห่ง กิด ธาตุ เป็น ต, อ, ดิถุดิจิต, มา แห่ง มาน ธาตุ เป็น วัอ วิมดิ, ห แห่ง หร ธาตุ เป็น ชอ. ชีวิต เป็นดัน วิธีทำเช่นนี้ ย่อมมีอยู่โดยส่วนนัน้อย. สาระแห่งพุทธชนะอัพภาส นี้หมายถึงสารที่ดีย่อมอยู่กับพุทธชนะที่เป็นตัวอัพภาส เพราะ พุทธชนะทุกตัว ย่อมมีสารติดประจำอยู่เสมอ ก็สารแห่งพุทธชนะ อัพภาสเช่นนี้ ตามที่เป็นไปโดยมากมักแปลงเป็นอย่างอื่นอีกต่อหนึ่ง แต่ตรงที่ว่ามีบ้าง แต่เป็นส่วนอ่อน เช่น พุกกุฏ, เฉพาะที่แปลงพี้ง สงเกต ดังต่อไปนี้:- ก. สารที่ดี่ยงกับพุทธชนะอัพภาสทั้งหมด มีนิยมให้สารเสมอ ถึงแม้จะเป็นที่มะอยู่ก็ตาม. ข. สารที่ดี่ยงกับพุทธชนะอัพภาส จะเป็นสารอะไรดีถาม หรือ จะมากน้อยเท่าไรก็ดาม แต่รับรองเมื่อถึงคราวแปลง ย่อมแปลงเป็น 2 ตัวเท่านั้น คือแปลงเป็น อ. เช่น อ. ทาทดิ, ทรติ, ชาตดิ. เป็นดัน 1. แปลงเป็น อ เช่น อ. ชีวิตดี, ชีพบดี, ชูจุดดี. คำแปลของ ข, ค, ส. ปัจจัย ปัจจัย 3 คือ ข, ค, ส. เมื่อใช้ประกอบกับธาตุแล้วออก สำนึงคำแปลว่า "ปรารถนา" เสนอไป ที่เป็นเช่นนี้ เป็นไปได้ เฉพาะธาตุขั้วเท่านั้น แต่บ่ดัวที่ออกเสเนียคำแปลเช่นนั้นไม่ เมื่อเป็นเช่นนี้ พึงสังเกตตามหลักดังที่ท่านวางไว้ดังนี้:-