อธิบายลักษณะวาระ อائلة : หน้า 91/115

ประโยค - อธิบายลักษณะวาระ อائلة - หน้าที่ 90 ชมภูติ ย่อมเหยียดคาถายิ้มคาถา ชูธาตุ อ ปัญจติ ดิ วิภัตติ-ลงนิคคิดต้นธาตุ แล้วแปลงเป็น มู เพราะมีภ อยู่หลัง ชมภูติ ย่อมลาม หาธาตุ ในความละ อ ปัญจติ อนุวิ วิภัตติ ทำ เทวาวะ หา ไว้ข้างหน้าธาตุ แล้วแปลง ห ซึ่งเป็น ตัว อัพภาส เป็น ช รัสสะ อ ที่ หา เป็น ฮ. ชายติ ย่อมเกิด ชน ธาตุ ในความเกิด อ ปัญจติ ดิ วิภัตติ แปลง ชน ธาตุ เป็น ช. ชาละลี ยง...ให้ลูกโพลง-จุดแล้ว ช, ธาตุ ณ ปัจจัย (เหตุ กัดดูจาก) อ วิวิภัตติ แล้วรัสสะเสีย ที่มะต้นธาตุ ลง ล อาม. ชิสิลิติ ย่อมปราณจะนำไป ทร ธาตุ ในความนำไป ส ปัจจัย ดิ วิภัตติ ทำ เทวาวะ หา ไว้ข้างธาตุแล้ว แปลงเป็น ช เอสระแห่งพยัญชนะอัพภาคเป็น อิ ด้วยคำว่า ส ปัจจัย แปลง หุ เป็น คิ. ชิยุติ ย่อมแก่ ชร ธาตุ ในความคิรำคระ ปัจจัย ดิ วิภัตติ แปลง ชร เป็น ชิย. ชีรติ ย่อมเจริญ-แก่ขึ้น ชิร ธาตุ อ ปัจจัย ดิ วิภัตติ. ชิวติ ย่อมเป็นอยู่ ชิว ธาตุ อ ปัจจัย ดิ วิภัตติ. เชยุ ยิ่งชนะ ชิ ธาตุ ในความชนะ อ ปัจจัย เออย วิภัตติ ๑. ธาตุนี้ แปลโดยผู้นิยมใช้ในอรรถแห่งเหตุคติ อ เช่น อ. ว่าปีปี ชาลี (เขา) ยังประทับให้ลูกโพลงแล้ว. แปลโดยอรรถเป็น สายัตคุต ก็ไดว่า (เขา) จุดแล้วชึ่งประทีป.