การอธิบายลำใว้รากษ์และบทบาทของประธานในประโยค : หน้า 23/115

ประโยค- อธิบายลำใว้รากษ์ อายุด- หน้าที่ 22 โดยตรง คือตนเองซึ่งเป็นประธานเป็นผู้รับผลของการกระทำของกิริยา ด้วยตนเอง เช่น อ. ว่า สุเทน โอทโน ปิยเด คำถามอันพ่อครัว หงอย โอทโน (ข้าวสุก) ซึ่งเป็นตัวประธาน ได้รับผลของ ปิยเด (หงอยอยู่) โดยตรง ส่วน สุเทน เป็นผู้ทำให้เกิดผลคือผู้ถูกหงอย ผู้ถูกหงอย คือ โอทโน จึงได้รับผลคือถูกหงอยด้วยตนเอง นี่เป็น อ. สำหรับ กัมมวาจา ส่วน เหตุมาจากอ. ว่า สามิเทน สุเทน โอทโน ปาจามิเด คำถามอันพ่อครัวยังพอครัวให้ลูกอยู่ นี้ก็เช่นเดียวกัน โอทโน ซึ่งเป็นตัวประธานได้รับผลคือถูกกุ้งด้วยตนเอง ส่วนภาวจากไม่ต้อง กล่าวถึง เพราะเป็นธาตุไม่มีกรรม บทเหล่านี้มีหน้าที่บอกให้ทราบจาก ดังที่ท่านกำหนดไว้ในส่วน ที่เป็นไปโดยมาก ดังนี้ :- กิริยาศัพท์ได้ ประกอบด้วยวีรทิดีฝ่ายปรีปะสภา กิริยศัพท์นั้น เป็นได้ 2 อย่าง คือ กัตดูจาก 1 เหตุกัตดูจาก 1 . กิริยาศัพท์ได้ ประกอบด้วยวีรทิดีฝ่ายตีนโต กิริยาศัพท์นั้น เป็นได้ 2. จากคือ กัมมาจาก 1 ภาวะจาก 1 เหตุมาจาก 1. ที่นำวงหลักเกณฑ์ไว้ในนี้ คือเอาส่วนที่เป็นไปโดยมาก จะ กำหนดแน่นอนลงไปทีเดียวไม่ได้ เพราะกุฎทุกอย่างอ่อนมีข้อเดียว อยู่บ้างเป็นธรรมดา แต่มีโดยส่วนหน้อย เช่นบางคราว ประโยคกิริยาคัต-ดู จากใช้ประกอบวีรทิดีฝ่ายอัตโนบกพมี เช่น อ. ปิยเด หายเด ภาวะกล้ยอ่อนเกิดจากองค์ที่รีก เป็นต้น บางครัง ประโยค กัมมาจากใช้ประกอบวีรทิดีฝ่ายปรัสบกก็มี เช่น อ. สโตะ เมน