การอธิบายลำไวยากรณ์ในปรัสซบทและอัตโนบท : หน้า 22/115

ประโยค- อธิบายลำไวยากรณ์ อาศัยยา- หน้า 21 ๓. บท ในวิภัตติั้ง ๙ หมวดนั้น แบ่งเป็น ๒ บท คือ :- ปรัสซบท บทเพื่อฉันอีก ๑ อัตโนบท บทเพื่อฉัน ๑ ปรัสซบท หมายความว่า คำศัพท์กราที่ประกอบด้วยวิภัตติใน บทนี้ เป็นกรุยของประธานที่ส่งผลของการกระทำไปได้๔แก่ผู้อื่น คือ ผู้อื่นเป็นผู้รับผลของการกระทำที่ตัวประธานกระทำอันนั้น เช่น อ. ว่า กยน กม์ กโริต (ชนะ) ย่อมทำงานด้วยกาย. ในที่นี้ ชนะ เป็นประธานและเป็นผู้ทำในกริยา คือ โโรตี (ย่อมทำ) กยน (ซึ่ง การงาน) เป็นกรรม คือ ถูกชนะ ทำ ผลของการทำของชนั่น ไปตก อยู่แก่การงาน คือชนเป็นผู้ทำงาน หากอคอยู่แก่ต้นซึ่งเป็นผู้ทำไม่ ฉะนั้น ควมทําของชนนัน จึงถลอยแก่การงานซึ่งเป็นผู้อื่นจากตน. นีอึง อ. สำหรับกัตตวาร คำเหตุคัตตวาร เช่น อ. ว่า สามโก สุทธิ โอทนี ปาเจปติ นายยังพ่อครัวให้หุงอย่างซังข้าวสุก. สามโก (นาย) เป็นผู้ทำใน ปาเจปติ (ให้หุง) ปาเจปติ ส่งผลไปยัง โอทนี (ข้าวสุก) เป็นอันถือเอาความว่า นายให้พ่อครัวหุงข้าวสุกได้รับผลของ ปาเจปติ คือถูกหุง ส่วน สามโก เป็นแต่ผู้ให้เกิดผล ไม่ใช่ผู้ถูกหุงโดยตรง ฉะนั้น ปรัสซบท โดยมากท่านจึงบัญญัติไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายให้รู้ กรัยที่เป็น คัตตวารา และ เหตุคัตตวาร. อัตโนบท หมายความว่า คำศัพท์กรที่ประกอบด้วยวิภัตติ ในบทนี้ เป็นกรยาของประธานที่ส่งผลของการกระทำให้กดแก่น