ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค - อธิบายลำไองวารณ์ อำยงด - หน้า 63
เทวภาวะ คือเพิ่ม ม เข้าบังหน้าพยัญชนะต้นสุดอักษรตัวหนึ่ง เป็น มมูส หรือ หร ธาตุ ในความนำไป ทำ เทวภาวะ ไว้บังหน้า เป็น หร ุ เช่นนี้เป็นต้น เทวภาวะ นี้ แบ่งเป็น 2 คือ เทวภาวะ พยัญชนะ ๙ เทวภาวะ สะระ ๑ พยัญชนะที่ถูกทำเทวภาวะนั้น เรียกว่า "พยัญชนะอุภาก" สะระ คือดักกันอยู่กับพยัญชนะนั้น ซึ่งจะถูกทำ เทวภาวะ ตามพยัญชนะด้วย เรียกว่า "สระของพยัญชนะอุภาก" ตามหลักที่น่านิยม ก่อนที่จะทำเทวภาวะ ต้องลงป้องอันและวิจิตติ ที่วัสดุนี้ให้สำเร็จก่อน เช่น คูบ ธาตุ ต้องลง จ ปัจจัย วิจิตติ เป็น คุปจิต เสียก่อน แล้วจึง เทวภาวะ เป็น คุปจิต เป็นต้น ต่อมาจึงวิธีเปลี่ยนแปลงเป็นลำดับไป.
พยัญชนะอุภาก
พยัญชนะที่เป็นตัว อุภาก นี้ โดยมากต้องเปลี่ยนแปลงให้เป็น พยัญชนะอื่นอีกต่อหนึ่ง แต่ที่คงไว้มิอจบ้าง คืเดิมเป็นมาอย่างไร ก็องให้เป็นอยู่เช่นนั้น ข้ออื่นไม่สู้จะเป็นข้อยกอะไรกละ แต่ที่เปลงเป็นพยัญชนะอุภาก ต้องอาศัยหลักเกณฑ์สำหรับเปลี่ยนแปลง วิธี เปลี่ยนแปลงนั้น มีหลักดำด่อไปนี้ :-
วิธีเปลี่ยนพยัญชนะเป็นอุภาก
๑. ถ้าพยัญชนะ อุภาก เป็น ก วรรต ต้องเปลี่ยนเป็น จ วรรต ข้อสำคัญของการเปลี่ยน ต้องให้ตรงตามลำดับอักษรของวรรตนั้นคือ ก เป็นอักษรที่ ๖ ต้องเปลี่ยนให้เป็น จ ซึ่งเป็นอักษรที่ ๑ ใน วรรตเหมือนกัน ตัวอื่นก็แปลงโดยทําต่อไปนี้ คือ จ (พยัญชนะที่ ๒)