การอธิบายลำไวยากรณ์และปัจจัยในภาษาไทย : หน้า 63/115

ประโยค - อธิบายลำไวยากรณ์ อำเภอ 62 และ ฉาน ปัจจัยในเหตุการณ์ดูจากประกอบกันเป็นเครื่องลง ที่ชัด และต่างจาก ฉาน ปัจจัยในเหตุดูจากเพียงลง อ อาคม หน้า ๘ ประจำสมไป ซึ่งจะขาดเสมอไม่ได้ อาจมีบท, การวินัย, ปฏิรูปปิเดต. น, ฉ, ส. ปัจจัย ๑ ตัวนี้ มีวิธีเปลี่ยนแปลงจากปัจจัย ตัวอื่นมาก จำต้องอธิบายมากสักหน่อย ดังวิธีจะได้อธิบายดังต่อไปนี้ วิธีนี้น่าชื่อว่า "อัพกาส." อัพกาส คำว่า "อัพกาส" นี้ ได้แก่การที่ทำ ทุฎภาวะ พยัญชนะเพิ่ม ลงข้างหน้าชาตอีกตัวหนึ่ง อัพกาส นี้ โดยมากนิยมใช้ในภาษาไวยากรณ์ นี้ ก็เฉพาะปัจจัย ๑ ตัว คือ น, ฉ, ส ส่วนปัจจัยอันกี้มีก้าง แต่เป็นส่วนนี้ เช่นพวก อ ปัจจัย ดัง อ ว่า ชูโหติ, ทาทิ, จงมติ. เป็นต้น. ทุฎภาวะ คำว่า "ทุฎภาว" หมายความว่า การทำพยัญชนะให้เป็น ๒ ตัว คือ เพิ่มพยัญชนะซ้อนเข้ามาอีกตัวหนึ่ง แต่การจะเพิ่มเข้ามานี้ ต้องถือพยัญชนะที่อยู่ต้นธาตุเป็นหลัก คือพยัญชนะตัวต้นของธาตุเป็น พยัญชนะอะไร และอาศัยอยู่กับสารอะไร ต้อง ทุฎภาวะ เพิ่ม พยัญชนะที่เป็นเช่นเดียวกันนั่นกับสารเช่นนั้น ช้อนลงข้างหน้าของ พยัญชนะที่เป็นต้นธาตุนั้น เช่น มส ธาคุ ในความกิน ต้องทำ