ความเชื่อและลัทธิในสมัยพุทธกาล : หน้า 74/188

www.kalyanamitra.org ปูรณกัสสปะ เจ้าลัทธิอริยทิฐิ เชื่อว่าการกระทําใดๆ ล้วนไม่เป็นบุญ-บาป ที่จะมีผลมาถึงตน เชื่อว่าสิ่งทั้งหลายไม่มี มักขลิโคสาล เจ้าลัทธิอเหตุกทิฐิ เชื่อว่าสิ่งทั้งหล เหตุปัจจัย เมื่อถึงเวลาทุกข์ย่อมดับได้เองโดยไม่ต้องทำความ เพียรดับกิเลสอันเป็นต้นเหตุให้เกิดทุกข์ ปกุทธกัจจายนะ เจ้าลัทธิสัสสตทิฐิ เชื่อว่าสรรพสิ่งในโลก นี้เป็นของเที่ยงแท้ยั่งยืนตลอดไป อชิตเกสกัมพล เจ้าลัทธิอุจเฉททิฐิ เชื่อว่าสัตว์ทั้ง ตายแล้วดับสูญ ผลบุญผลบาปไม่มีจริง คนโง่เป็นฝ่ายบริจาค คนฉลาดเป็นฝ่ายรับ นิครนถนาฏบุตร เจ้าลัทธิอัตตกิลมถานุโยค เชื่อว่าบุคคล ดับสิ้นกิเลสได้ด้วยการทรมานตน สัญชัยเวลัฏฐบุตร เจ้าลัทธิอมราวิกเขปิกาทิฐิ ไม่กล่าว ตัดสินถูก-ผิด ดี-ชั่วผูกมัดกับหลักการใด ใช้วิธีกล่าววาจา ดิ้นได้ไม่ตายตัว นอกจากนี้ยังมีเจ้าลัทธิอื่นๆ อีกมากมายที่แม้ไม่มีชื่อเสียง เท่ากับครูทั้ง 5 แต่ก็มีอิทธิพลต่อคนในแว่นแคว้นของตนไม่น้อย ในขณะเดียวกันก็มีชาวอินเดียบางกลุ่มที่ได้ยินคำพยากรณ์ว่า โลกจะมีพระสัมมาสัมพุทธเจ้ามาบังเกิดขึ้น ดังนั้น สถานการณ์ในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในอินเดีย จึงแบ่งกลุ่มคนออกได้เป็น ๓ กลุ่มใหญ่ คือ พุทธภารกิจเร่งสร้างครู ความรู้ประมาณ ๖๐ รากฐานความมั่นคงของพระพุทธศาสนา