การทำความเข้าใจสมาสในภาษาไทย : หน้า 10/94

ประโยค - อภิบาลใจวารณี สมาสและติชิต - หน้าที่ 9 คำกิจะสะสมสวยขึ้น เช่น นิ้วปลิว เป็นต้น สีผิวสะสมบางคำ เมื่อเปลี่ยนสมาสแล้ว ก็เปลี่ยนไปบ้าง เช่น มหาโด้ ปรุโล เป็น มหา- ปรุโล เพราะ มหนุต ศัพท์ เมื่อข้าสมาสแล้ว ท่านแปลเป็นมหา เช่น มหานุต วนะ-มหานุต มาหาธนะ-มหาธารณี เป็นต้น และเป็น มห กิ มี เช่น มหุนุต ผละ มหุปผล บทประสบะบางอย่าง เมื่อเข้า สสมาสแล้ว เหลือไว้แต่ อักษรหน้าน้ำตัวเดียว เช่น กูจิตติ ทิวจิ-ทุฏฐิ สนฺโด ปรุโล=สะปริโส (ช้อน ป ด้วยวิธีสนฺโด) ปัจจุบ วนะ=ปาวณ (ที่มะ อะ ที่ ป เป็น อา) มีข้อความสังเกตในสมาสนี้ คือ :- 1. เมื่อเข้าสมาสแล้ว ถ้าเป็นปนทที่สมาสกัน คีอรสนฺธึ่น ด้วย (ข้อยกในสมาสทั่วไป) 2. แปลงทิวสมาสในบทลงเป็นอย่างอื่น 3. เหลือทิวสมาสไว้แต่ อักษรนาฏิเท่านั้น 2. วิเสสสูตรรปา สมาสนี้มีบทเสสุนะอยู่ข้างหลัง บทประธานอยู่ด้านหน้า รูปวิเสสหาร้องประกอบวิเสสกันด้วย ลิงก็จะวีกิด ให้สมอคบบท ประธานเท่านั้น เมื่อนำเห็นคำศัพท์สองคำที่เข้า สมาสกันอยู่ ก็ ควรพิจารณาให้เห็นว่า คำพี้ไหนเป็นคุณนาม คำพี้ไหนเป็นนามนาม เช่น สตุวิเสสโล ควรแปลและสังเกตคำแปลให้รู้ชัดว่า คำ สตุค เป็นอะไร วิเสส เป็นอะไร ก็สังเกตได้ว่า สตุค เป็นนามนามในที่นี่ บทไหนอยู่ข้างหลัง ก็จะเห็นได้ว่า สตุค ซึ่งเป็น