อธิบายคำไวยากรณ์ : หน้า 64/94

ประโยค - อธิบายคำไวยากรณ์ - หน้าที่ 63 แทนกริยาอายาก เช่น วิ. ว่า นาวาย ตริตีตี นาวิโก แปลว่า (โดย ชิโน ชนใด) ย่อมข้าม ด้วยเรือ เหตุนั้น (โส ชิโน ชน นั้น) ชื่อ นาวิกา (ผู้ขีด ด้วยเรือ) ตริตี ศัพท์นี้เป็นกริยาอายากต. ใช้ แทนกริยาอายก เช่น วิ. ว่า ราชเกษ ชาต ราชเกียโก (ชน) เกิดแล้ว ในเมืองราชกฤทธิ ชื่อ ราชกิยะ (ผู้เกิดแล้วใน เมืองราชกฤทธิ) ชาติ เป็นกริยาอายกต. แทนานาน เช่น วิ. ว่า วีณา อสู สปูปุตฺโต เวลโก พิณเป็นศิลปะ ของชนนัน เหตุนัน (โส ชี นันนัน) ชื่อ เวณิกะ (ผู้มีพิณเป็นศิลปะ) ในที่นี้ใช้แทน สปูปุตฺ เป็นนามนาม. แทนคุณานาม เช่น วิ. ว่า ราชเกฮ อิสุส โสปูปุตฺโต เวลโก (ชน) เป็นใหญ ในเมืองราชกฤฑ ชื่อ ราชกิยะ (ผู้เป็นใหญใน เมืองราชกฤทธ์) ในที่นี้ลงแทน อิสุส ซึ่งแปลว่า ผู้เป็นใหญ. พิ้งจำไว้ว่า ดัทธิต ลงปัจจัยไว้แทนศพนัน ๆ แต่ปลงไว้ ที่ศพอื่น ศพที่ถูกแทนนันลบทั้งเสีย เหตุนัน จึงไม่ปรากฏ เช่น ลงแทน ตริตี ต้องลงไว้ที่ นาวา ศพที่ เป็น นาวิโก ส่วน ตรติ ต้องลงทิ้งเสีย เป็นอย่างนี้ทุก ๆ แห่งไป. ในทัศนะนี้ มีศพที่นึ่งที่ควรในใจ คือ โทวาริโก แปลว่า "ผู้ประกอบในประตู ผู้รักษาประตู" เท่าที่ท่านแก้ไขไว้ในอภิธานมัน-­ป- ปี้ปา-สุจี มีหลายชนิด จะยกมาสัก 2 อย่าง คือ อย่างหนึ่ง วิเคราะห์ว่า ทุชชน วิริยะตุสมา รุกขา-ดี ทวาริ แปลว่า ชนะผู้กษา ท. ย่อมาห้าม ซึ่งคนชั่ว ท. จากที่นี้ เหตุนี้ ที่นั้น ชื่อว่า