พระโค และ อัพยักวามาส : หน้า 22/94

พระโค คือ อธิบายสำหรับบุตราธิคุณ - หน้าที่ 21 พวกเหล่า เป็นต้น แทนพุขวัญ หมายถึงของหลายสิ่งหรือคนหลายคน เช่น นาย ก. กับ นาย ข. เป็นพวกเดียวกันมักทำอะไรร่วมกัน ที่วัดด้วยกัน เราจะเรียกนาย ก. นาย ข. เพียงคนเดียวก็ได้โดยวิธี เอกเสส คือพวกว่าพวกนาย ก. มาดังนี้ ก็ลงหมายความถึงนาย ข. มา ด้วยเหมือนคำว่ากล่าวสารปฏิฏ กิลึงถึงถึงพระโมคคลานะด้วย เพราะท่านเป็นอัครสาวกด้วยกัน ฉะนั้น เอกเสสสมาพที่จะเป็นได้ ก็ ต้องเป็นบทที่คู่กัน มักจะร่วมกันเสมอ จะฉันก็รู้ความหมายได้ยาก. ๕. อัพยักวามาส สมาสนี้ ใช้อัพยี่ศัพท์เข้ามาสัตนามอื่น แต่ใช้อัพยี่ศัพท์ที่ นำมาใช้ในเฉพาะอุปัชฌับกับบิดา เวลาเข้ามาสแล้วตัวอัพยี่ศัพท์ เป็นตัวประธานอยู่ข้างหน้า และเป็นนปุสิงคตอกอวนจะ และอุปสรรค กับบิดาที่นำมาใช้นั้น เลือกใช้นพา ที่เนื้อความเป็นบิดาสะเทือนใจได้ เว้นตัวที่มีเนื้อความอันจะเป็นวิสาสะของบพี่น ได้ และตัวที่เข้ามาส อื่นได้ เช่น น พพบพ กัมมชยะ หรือ อุณฺปประสะ และ พุทธพิษง อย่าง คือ นุบพพบ สะ นุบพบ พุทธพิษ และตัวอัพยี่ศัพท์ที่มีลักษณะเป็นวิสาสะของบพี่น เช่น อนฺุโรร พระเภระน้อย อันเป็นวิสาสะนุปพพบ กัมม. ก็ดี ก็ถึงกะนั้นก็มีข้อที่จะพิสูจน์ได้ว่าเป็นอัพยี่วาสสมาสนี้ ด้วยลักษณะ ๔ อย่างคือ:- ๑. อุปสัก หรือ นิภต อยู่ข้างหน้า.