บัญญาบารมี หาทางการสร้างปัญญา : หน้า 90/144

บัญญาบารมี หาทางการสร้างปัญญา เมื่อพระนางอุฑุมพราทราบเรื่อง จึงทูลพระราชทานรางวัลเก่ามโหสถมากกว่านอื่น พระเจ้าวีฑทราชก็จำที่จะพระราชทานเพิ่มเติมให้โหสถ เพราะทราบดีแล้วว่าใครเป็นผู้มีปัญญากว่าใคร จึงทรงตั้งปัญญาใหม่ ปัญหานั้นมีอยู่ว่า “คนมีปัญญาแต่ไร้ทรัพย์ดี หรือคนมีรโภคทรัพย์แต่ไร้ปัญญาดีกว่า” (สิริมันทโชดก ว่าด้วยปัญญาประเสริฐ, ในโหราส ชาดก ไตรภาคี) สิริมันทกปัญหา “ทรงตรัสถามอาจารย์เสกะและโหสถบันฑิต ทั้งสองได้กล่าวโต้ว่าทั้งกัน จนอาจารย์เสกะจำแนด้วยเหตุผลพระเจ้าวีฑราชทรงพระสรวลด้วยความชอบพระทัย พระราชทานโคพันธ์หนึ่งโอฬาร ช้าง รถเทียมด้วยม้าขาใน ๑๐ ตัว และบ้านสวย ๑๖ ตำบลแก่มโหสถ สิริมันทโชดก ว่าด้วยปัญญาประเสริฐ อาจารย์เสกะกรมทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมประชาราษฎร์คุณฉลาดหรือคนโง่ คนบริบูรณ์ด้วยศิลปะ หรือคนหาศิลปะมีได้ แม้อาชาติสู่ง ก็อาจเป็นคนรับใช้ของชนผู้อื่นตาเต่า ข้าพระพุทธเจ้า เห็นความดำนี้จึงขอกรมทูลว่า คนมีปัญญาเป็นคนเลวทราม คนมีสี่และเป็นคนประเสริฐ พระเจ้าข้า มโหสถบันฑิตตอบว่า คณะพลกรรมทำธรรมอันชั่วช้า ก็สำคัญว่าสิ่งนี้เท่านั้นประเสริฐ เห็นแต่เพียงโลกนี้ไม่เห็นโลกหน้า ต้องได้รับทุกข์ร้าวในโลกทั้งสอง ข้าพระพุทธเจ้าเห็นข้อความนี้ จึงกรมทูลว่า คนมีปัญญาเท่านั้นประเสริฐ คนใดถึงมียศจะประเสริฐอะไรพระเจ้าข้า