บทเรียนจากการสอนของพระพุทธเจ้า : หน้า 118/142

ด้วยความสงสารต่อองคุลิมาล และมารดา พระพุทธเจ้าจึงเสด็จไปยังป่ามหาวันก่อนมารดาของเขา พอองคุลิมาลเห็นพระพุทธเจ้าเสด็จมา ก็ชักดาบออกวิ่งไล่ทันที แต่ปรากฏว่าวิ่งจนสุดฝีเท้าก็ไล่ไม่ทัน ในที่สุดก็ยอมแพ้ต่อพระพุทธองค์ อิทธิปาฏิหาริย์ พระพุทธเจ้าทรงใช้เฉพาะในกรณีที่มีความจำเป็นเท่านั้น 7.2.2 วิธีสอนแบบอาเทสนาปาฏิหาริย์ อาเทสนา แปลว่า การดักใจ หมายถึง การรู้สภาพจิตใจของผู้เรียนหรือผู้ฟังแล้ว ก็สอนเขาตาม สภาพจิตใจนั้น พระพุทธเจ้าทรงใช้วิธีนี้ กับบุคคลประเภทอุคฆฏิตัญญู คือคนที่มีปัญญาบารมีสูง สามารถ เกิดความรู้อย่างต่ำถึงขั้นทิฏฐิได้ เพียงแต่ได้ฟังหัวข้อที่ยกขึ้นแสดงเท่านั้น อาเทสนาวิธีมี 2 วิธีด้วยกันคือ 1. การสอนด้วยคำพูดสั้นๆ แต่ประทับใจหรือกินใจ 2. การสอนด้วยการไม่พูด แต่ให้ลงมือกระทำการอย่างใดอย่างหนึ่ง จนเกิดความรู้ด้วยตนเอง 1.) การสอนด้วยคำพูดสั้นๆ การสอนด้วยคำพูดสั้นๆ แต่กินใจนั้น พระพุทธเจ้าทรงใช้กับบุคคลบางคน และบางโอกาส และ การสอนแบบนี้ส่วนใหญ่ก่อให้เกิดความรู้ระดับทิฏฐิเท่านั้น แต่เมื่อเกิดความรู้ระดับทิฏฐิที่เป็นสัมมาทิฏฐิแล้ว ก็เป็นการเตรียมตัวพร้อมที่จะรับการสอนแบบอนุสาสนีปาฏิหาริย์ เพื่อให้เกิดความรู้ระดับวิชชุญาณต่อไป แต่ก็มีบางรายเหมือนกันที่สามารถได้ความรู้ถึงขั้นวิชชุญาณและโพธิญาณ ด้วยการฟังคำสอนสั้นๆ ทรงปราบความหัวดื้อของพระปัญจวัคคีย์ พระปัญจวัคคีย์ทั้ง 5 เป็นผู้เลื่อมใสในการบำเพ็ญตบะทรมานตน ได้ติดตามปรนนิบัติ พระโพธิสัตว์ ด้วยหวังจะได้รับสัจธรรม แต่เมื่อเห็นพระโพธิสัตว์ละเลิกตบะ ก็หมดศรัทธาเลยหนีไป อยู่ที่ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน ใกล้เมืองพาราณสี หลังจากตรัสรู้แล้วไม่นาน พระพุทธองค์ก็เสด็จไปโปรดพระปัญจวัคคีย์ถึงเมืองพาราณสี พอ เห็นพระพุทธเจ้าเสด็จมาแต่ไกล พระปัญจวัคคีย์ก็นึกดูถูกขึ้นมาทันทีว่า พระสมณะโคดมผู้ล้มเหลว ได้ ซมซานมาขอพึ่งพาอาศัยอีกแล้ว แม้พระพุทธเจ้าจะตรัสบอกว่าพระองค์ได้ตรัสรู้แล้วก็ไม่เชื่อ ยังคงกล่าว ออกนามและใช้คำเรียกอย่างยโสโอหัง แต่ในตอนสุดท้าย พระพุทธองค์ก็ทรงสามารถปราบปรามความหัว ดื้อของพระปัญจวัคคีย์ได้ ด้วยการใช้พระดำรัสสั้นๆ ว่า “ภิกษุทั้งหลาย พวกเธอจำได้หรือว่า ถ้อยคำเช่นนี้ (ว่าเราตรัสรู้แล้ว) เราได้เคยพูดแล้วในกาลก่อนแต่กาลนี้ 1 35 1 - มหาขันธกะ, พระวินัยปิฎก มหาวรรค, มก.เล่ม 6 ข้อ 12 หน้า 41-42. บทที่ 7 พระสัมมาสัมพุทธเจ้า กั บ ก า ร ทำหน้าที่ กัลยา ณ มิ ต ร DOU 109